Quico Cadaval: «Este é o meu testamento, vou canso de volver a empezar»

FUGAS

ANGEL MANSO

O noso Shakespeare barbanzán sempre foi un «león» (de ler). De lingua solta e complexión de clásico. Este ano fai triplete e leva a escena «Medida por medida». «Shakespeare plantea un dilema moral moi atractivo para os adolescentes», asegura o contador de historias

29 nov 2019 . Actualizado a las 09:16 h.

É un clásico ao que a retranca lle bota os anos para atrás. Quico Cadaval, ribeirán do 60 que o ano que vén cumpre 60, se lle cadra online no WhatsApp, fillo literario da súa avoa, viaxeiro e «león» (así o chamaban os irmáns pola súa ansia de ler), está en xira co que di que é o seu testamento. Con Medida por medida, de Shakespeare, que anda a levarse a escena por Galicia adiante, está hoxe no Barco de Valdeorras (Teatro Lauro Olmo, 21.00). «Como dicía Vittorio Gassman, este é un oficio entre sacerdote e prostituta. Peter Brook fala to teatro sagrado e do tosco, e di que en Medida por medida tes os dous elementos convivindo de maneira perigosísima», di Cadaval, quen subliña que «o dream team da obra son os seus actores e as actrices [Melania Cruz, Patricia Vázquez, María Costas, Josito Porto, Santi Romay, Evaristo Calvo e Víctor Mosqueira]. O texto non sofre, pero a vida que lle comunica o elenco é moi importante. E nesta obra o público ten unha bola extra de pracer vendo como entra a música no escenario».

Ana García

-A súa «Medida por medida» é fiel ao texto de Shakespeare?

-Fidelísima. Non hai unha lealdade estrita á letra, pois sabemos que Shakespeare non a tiña... Nós o que facemos é intentar esclarecer a obra sen cambiala. Sempre se quixo retorcer a Shakespeare para atender a outros intereses.

­-Considerar feminista «Medida por medida» sería manipulador?

-Se Isabella, en vez de dicir «A miña pureza é só para Deus», dixese «Nin a lei nin Deus nin os lazos familiares vanme obrigar a renunciar ao que quero facer», podería ser feminista.

­-De que nos fala Shakespeare na obra?

-Shakespeare ponche diante dos ollos un novelo. Tiras dun fío do que saen as manobras do Estado e o poder para meterse na túa cama, a pouca liberdade que tes no fondo. Se tiras doutro fío, sae o desexo.

­-Leuna por primeira vez aos 20 anos, nunha viaxe en bus de Ribeira a Santiago.

-E lina moitas veces despois ao longo dos anos. Medida por medida fala tamén da relación que temos con nós mesmos na represión. Angelo é un burócrata que confía no Estado e na xustiza, impón unha moral estrita pero pide favores sexuais. Pero el sorpréndese, e isto é interesante... É alguén que é feliz cumprindo o seu deber, ata que chega o día que deixa de ser feliz cumprindo só o deber porque ten un desexo, o desexo de posuír unha muller.  

Ana García

-O ensaio xeral da obra foi ante adolescentes. Por que?

-Os adolescentes son un público incontrolable, que ten moi mala fama... Eu cos adolescentes teño boas experiencias, porque intento levarlles cousas que poden valer. Se vou recitar Amado Nervo, non vou ante adolescentes. Hai xente que puxo en fuga os adolescentes do teatro levándolles certas obras. Non vou dicir nomes.

-Shakespeare é para adolescentes?

-Shakespeare fai cousas que soan ben, algo rompe e fálase roto e cotián. Houbo un cole que marchou antes de acabar a obra porque se puxeron as profesoras con que se ía o autobús. Elas, as rapazas, íanse mirando para atrás. Eu dixen: «Isto funciona!». O dilema moral que plantea Shakespeare, iso de «Se me dás sexo, fágoche un favor», disque está moi presente no sistema ético dos adolescentes.

—En outubro estreou «Arnoia, Arnoia»;  en marzo, «Carpe Diem», e en outubro «Medida por medida».

—E este é un soño para calquera director. Pregúntalles aos directores en Galicia se algunha vez no prazo de 12 meses tiveron tres estreas. O sistema está preparado para que estrees unha obra ao ano, e iso con sorte.

-Por que segue entregado ao oficio trinta anos despois?

-Deixeino... Non te enteraches? Medida por medida é o meu testamento, a retirada. Isto é todo o que dei de min. Vou canso de volver a empezar cada tempada.

JORGE PARRI

-Tamén está en xira con «Tres vellas (polo menos)», que recupera o saber e o sabor do conto galego popular.

-Eu falo da miña avoa Ramona. Os primeiros contos que aprendín contoumos ela. Aí aparece un universo literario transmitido por mulleres tecnicamente analfabetas, pero depositarias dunha sabedoría e unha maneira mestra de ligar a literatura coa vida. Ás veces teño a sorte de que me contan cousas... podería anotalas, pero teño os contos naturalizados. Os contos entráronme por infusión. Un dos últimos que me contaron é o dunha muller á que lle morre o fillo e que fala da actitude inadecuada dunha femia reprodutiva. Morre un fillo, «pois faise outro e a tomar polo cu».

-Cambiou moito o conto?

-Si, no sentido humorístico si!

-O mellor do teatro?

-O xogo. O xogo de espellos co público. Estás tirándolle á xente pelotas continuamente. «Vai, entendes? Pois devólvea!».