Begoña Graña, oncóloga e escritora: «Morrer ben non é tan doado»

Begoña Graña (A Coruña, 1974) di que dorme pouco porque ten que atender as cousas que lle ferven no maxín, e que non lle chega o tempo. Gañou o premio Pura e Dora Vázquez na modalidade de narrativa infantil e xuvenil, toca o piano e o violín e, sobre todo, atende a unha chea de pacientes con cancro. Eles destacan, o que máis, a calidade humana desta oncóloga do Chuac.

—Déixeme comezar pola ciencia ficción. Chegaremos a ver un día no que calquera cancro poida ser vencido?

—Non. O cancro é intrínseco a nós. Por iso é tan difícil de controlar, porque ten moito que ver coa nosa bioloxía e o noso envellecemento. Cando desapareza a humanidade, desaparecerá o cancro. É moi difícil erradicalo.

—Se non erradicalo, ao menos curalo.

—Xa curamos máis do 50 % dos tumores, aínda que non todos por igual. A gran dificultade é facer o diagnóstico precoz.

—Sempre penso na dificultade que deben ter os oncólogos para dar malas noticias.

—Todas as enfermidades poden producir a morte. É verdade que botei de menos que na facultade se fale máis disto. Todos temos que morrer, o tema é que ocorra no momento axeitado e do modo correcto. Noutras culturas nin se cuestiona. Pacientes asiáticos ou africanos teñen unha visión da vida diferente á nosa. Na nosa especialidade vémolo moito e o obxectivo é que poidan falecer cando toca e, sobre todo, falecer ben. Ás veces, morrer ben non é tan doado.

—Que quere dicir con morrer ben?

—Morrer sen sufrimento e co plan de vida completo.

—Diría que é o máis difícil do seu traballo?

—Non. Para min o máis difícil é facer coincidir a demanda de atención coa oferta. As necesidades dos pacientes de oncoloxía son moi grandes; poder atender os aspectos físicos, emocionais e sociais é o máis complicado.

—Tamén será bonito reverter un mal diagnóstico.

—Hai momentos en que podemos curar e outros nos que non. Así que o obxectivo é coidar e é moi importante axustar o obxectivo a cada situación. Que unha persoa morra non hai que velo sempre como un fracaso. Ás veces parece que ante un cancro hai que loitar, ser optimista... Hai unhas esixencias ao paciente, ás familias, que non son realistas. Fronte a unha enfermidade ten que estar triste, ás veces enfadado.

—Non lle irá mellor a alguén optimista fronte a enfermidade que ao contrario?

—Non, porque aceptar unha enfermidade grave na vida, como calquera outra cousa, ten unhas fases polas que hai que pasar. E hai momentos nos que hai que estar triste e outros moi enfadado. Isto de que vén o cancro e teño que estar optimista para poder loitar é algo que os psicólogos especialistas odian, porque é como unha esixencia máis a estas persoas.

—Vostede tamén é escritora.

—No instituto eu quería ser escritora, pero o meu titor e meus pais, con bo criterio, dixéronme que estudara algo que puidera pagar as facturas. Ser escritor é algo moi duro neste país, e publicar literatura non científica é moi difícil. Estou moi agradecida aos que me deron o premio da Deputación de Ourense, Pura e Dora Vázquez, porque o libro levaba dando voltas máis de tres anos. Eu admiro os escritores profesionais porque penso que vivir da literatura é unha heroicidade.

—Que fixo co premio?

—Doeillo á ONG Amiga, que asesora xuridicamente a emigrantes en Galicia.

—Que ten no caixón?

—Pois un álbum ilustrado con María José Rodríguez e un libro de poemas que está por aí, a ver se algunha editorial se interesa.

—Canto tempo dedica a escribir?

—É que eu durmo pouco. Así que polas noites, os fins de semana... Ao que máis tempo lle dedico é á familia, logo á medicina e o que queda libre é para o hobby da escritura, ou da música.

—Tamén a música.

—Si. Adoptoume agora un grupo de violín tradicional que se chama Xébere.

—Toca o violín?

—E o piano, pero pouco. Xa lle digo que teño pouco tempo. Pero disto, na medicina hai moito. O meu xefe é pintor, temos músicos boísimos no hospital, fotógrafos, máis xente que escribe... Na medicina, en xeral, hai moito interese pola arte.

—Ten fillos?

—Dous.

—Iso tamén é difícil. Conciliar.

—Si. De feito non verá moitas médicas escritoras.

—O libro é para nenos. Que lle dixeron os seus?

—O maior, que ten dez anos, díxome que era claramente mellorable.

—Ha, ha.

—Son moi críticos. Aínda que no fondo lles gusta. E á pequena, que ten seis anos, gustoulle moito. Aos nenos non se lles pode enganar.

—Por que se fixo médica?

—Eu tiña claro que quería ser escritora ou médica. Xa de pequena me gustaba moito. E non me arrepinto. Por certo, cando entrei na facultade, a carreira para a que pedían máis nota era a de Periodismo.

—Agora Medicina está imposible.

—E hai profesores na facultade que din que se perden médicos excelentes que non chegan a ese nivel técnico pero teñen a parte humana que outros non teñen. Non sempre un bo médico é o que ten as notas máis altas.

—O médico case sempre che fala detrás dunha pantalla.

—Pois estamos facéndoo moi mal. Dino moitos pacientes, que miramos máis á pantalla que á cara. E iso é moi mala medicina.

—Celta ou Dépor?

—Eu non son de fútbol. Básquet Coruña.

—Como é vostede en poucas palabras?

—Loitadora, consecuente, coherente e gústame vivir a vida a tope.

—Botárona de clase algunha vez?

—Non, pero discutía moito cos profesores. Iso si, era estudosa e responsable. Eu aprobaba para poder viaxar no verán.

—Pois dígame un lugar que lle impresionara.

—Islandia. Fun de maior, pero quero volver.

—Din que é caro, que hai que ter soldo de médico para ir.

—De médico americano, ha, ha.

—Unha canción para a lista.

—Unha de Mariza, Que Deus me perdoe.

—O máis importante na vida?

—A saúde e despois o cariño das persoas que tes ao redor.

---

---

---