Inma López Silva revisa desde a ficción o momento político que vivimos e explora a fondo o conflito da muller e a nai na novela «O libro da filla». A escritora foxe da «empatía riquiña» para incomodarte
21 feb 2020 . Actualizado a las 13:00 h.«A verdade é que mentes», advirte a cita que abre O libro da filla (El libro de la hija na edición en castelán), a volta de Inma López Silva (Santiago, 1978) á ficción. A novela, que furga no momento social e político que vivimos, e na saúde dos vínculos familiares e afectivos, non é unha chaise longue para tenderse a ler placidamente. É máis un cantil ou un barranco, pero para atravesar cunha playlist na que están La llorona, Penny Lane de Os Beatles, ou There is a light that never goes out, de The Smiths, que tamén soa en Infamia, de Ledicia Costas.
Entre os libros que ten hoxe López Silva na mesiña está La Regenta. E que tal a volta a Vetusta? «Moi ben, estame regustando!», comenta quen denunciou o machismo coloquial e o de alta cultura en Chámame señora, pero trátame coma a un señor.
-Cal foi a primeira célula de «O libro da filla»?
-Eu móvome por ideas. Quería falar da ética da verdade fronte á mentira, porque detrás hai cuestións que nos definen como sociedade. Un día, ao fío da novela Aqueles días en que eramos malas, contactoume un home condenado por violar á súa filla, e que sostiña que non o fixera. Cando saíu de permiso quedei con el e, efectivamente, é o que conto nas primeiras páxinas. Despois desa conversa, vin que aí estaba a historia que estaba buscando. Esta é a novela de dúas familias que son, a pesar das diferenzas, bastante parecidas.
-A vertixe é asomarse á vida doutro e redescubrir a propia...
-Quero que quen lea se identifique cos personaxes, pero non desde a empatía riquiña, senón desde a necesidade de razoar o que un faría en circunstancias difíciles. Aí descubrimos o noso lado escuro.
-En Helena recoñécese a súa voz. Canto hai de vostede nesa muller que superou os 40, que bascula entre o rigor profesional e a labazada da realidade política e social do momento, e «celebra» o duodécimo aniversario dun divorcio?
-En Helena hai cousas de min, hai cousas de todas. Todas queremos desaparecer nalgún momento e todas nos confrontamos con nós a través da maternidade. Non todas somos nais, pero todas nos confrontamos nalgún momento co feito de ser fillas. Eu, como Helena, decidín vivir na incomodidade e sei os prezos que teño que pagar. Quería afondar literariamente niso. Helena representa esa crise que viven moitas mulleres a partir dos 55, cando se aproxima a xubilación. Fálase da crise dos 40, e a dos 50? É a crise posterior que te encara coa vellez, co corpo como lousa e coa realidade profesional. Xusto cando te desfixeches doutras lousas é cando che dan a patada no traballo por unha certa glorificación da mocidade. É necesario falar disto, abordalo literariamente. Necesarias voces como a de Marta Sanz en Clavícula.
-Aínda hai que aplicarse en conectar o íntimo e o familiar co social e o político?
-O persoal é político. Se defendemos esa gran máxima feminista, temos que construír personaxes que demostren que a vida persoal se deriva cara o colectivo, o social e o político.
-Cústalle traballo bater coa ollada escéptica de quen non ve desigualdade?
-Non, porque eu sempre fago o que quero... Pero pensando nesoutras olladas, o feminismo funciona ben por contraposición. Por iso, coloco na novela personaxes que non son coma Helena, personaxes homes que pensan coma ela e personaxes mulleres que están noutro lugar, como Clara, Amanda ou Verónica. E logo está Miguel, que encarna o mito do bo cidadán. O mito do bo cidadán, se o pensas, agocha un macho explicador case sempre.
-A correspondencia real de Ágora, o grupo de extrema dereita na novela, é clara.
-É clara. Estaba escrito antes do auxe de Vox. Non é raro, iso estaba aí antes e estabámolo percibindo e tolerando por hipocrisía social...
-E por algo máis, non? Porque o dominio simplifica as cousas...
-Hai a necesidade de escachizar o sentido crítico.
-A novela lévanos a pensar nos buracos, trucos e mentiras cos que imos argallando o relato da propia vida?
-Todos nos movemos por intereses, lexítimos ou ilexítimos, pero intereses. Nun momento dado, estamos dispostas ao que sexa. Hai que ter as convicións claras para non ceder. Eu tamén quería que na novela estivese a utopía, Amanda é a resposta.
-Escribe coas mans na terra deste mundo que pisamos, que nos incumbe día a día. Non evita os emoticonos de WhatsApp, o rimmel, o ioga, o Google, os drons...
-A literatura tamén ten que ser iso. Pero este mundo vai sobrado de velocidade e información, e ao final o que non temos é o vagar reflexivo. Se a literatura non dá respostas ao noso día a día, apaga e vámonos! A literatura dá a lección da posibilidade, de plantexar non tanto o que é como o que podería ser.
-Volve espir o conflito da muller coa nai, un furacán de posibilidades na literatura, un bum. Por que remexe nesa ferida?
-Quixéronnos convencer con esa frase de «O amor move o mundo», e erramos un pouco o tiro. Non é o amor romántico o que move o mundo. Todos somos fillos de alguén. Ese é o amor que move o mundo. Este é un momento no que cuestionamos tamén a convención na familia. Que é ser boa nai, ser bo pai? Pensa, por exemplo, en Ordesa, de Manuel Vilas, esa marabilla de reflexión sobre a paternidade, e no que implica en que estea escrita por un home.
-Que é ser boa nai? Cambiou moito a resposta co tempo?
-Se o pensas, as que estamos revisando a maternidade somos quizais a primeira xeración que nos permitimos construír a relación coas fillas desde outro concepto vital e familiar, porque nós aínda somos fillas de familias convencionais.
-Hai un desapego irónico na súa escrita. É unha das súas armas narrativas?
-Non soporto o sentimentalismo. É máis crible construír un personaxe que seduce desde a distancia ou a estrañeza que o sentimentalismo permanente. Fuxo do riquiñismo na literatura. O gran achado da narrativa é a ironía. Desde aí é dende onde podes acabar construíndo a eses antiheroes que acabas adorando, case porque son idiotas.
-A sensualidade modula a súa linguaxe. É outro dos seus trazos diferenciadores.
-Aí temos un reto, construír unha linguaxe para falar da sensualidade, do erotismo e do amor que non pase pola romanticallada.
