Capítulo IV: A Virxe do Carme

F. J. Fernández Davila

CULTURA

Abraldes

Cuarto capítulo da novela por entregas «A senda de sal», de F. J. Fernández Davila

07 ago 2017 . Actualizado a las 07:57 h.

Dous días despois da procesión do Carme do ano 36, os militares saíron á rúa para facerlle preguntas á xente. Entraron nos colexios, nos centros de saúde, nas casas do concello e nas sedes sindicais. Moitos deles eran os mesmos que portaran a Virxe costa abaixo, cara ao peirao sedento de flores, e a montaran no Formigillo para que fose paseada polo mar do Miñor. O vello recordaba con detalle os baleiros ollos de cristal que portaba a ríxida boneca e a longa melena castaña que lle escorregaba lombo abaixo. Semellaba suave e inocente, como caída dun deses anxos brancos que vira comungar na mesma igrexa o día do Corpus.

Acaneada polas ondas, a imaxe estaba suxeita por dous soldados de mariña con cara moi seria. Tíñana escoltada coma se a levasen presa cara ao castelo de Baiona. O mar estaba un pouco revolto, e os militares facían escorzos e figuras estrambóticas para manter a digna pose marcial que o momento requiría. Aos poucos minutos, e moito antes de chegar ao monte Lourido, algúns combinaban os espasmos de equilibrista con xestos imposibles que lles facían retorcer a boca para evitar que o leite con pan duro que almorzaran na mañá se vertese pola borda.

Ao pai do mozo resultáballe irónico ter na cuberta do seu barco a tan insignes uniformados. Moitas veces fixera mofa deles no mar pola lentitude das embarcacións e a súa torpeza preto das rochas. «Son mareantes doutras ondas», adoitaba dicir. De feito, ningún era da vila, e poucos falaban galego. A maioría deles naceran a moitos quilómetros da costa e acabaran na mariña atraídos polos uniformes brancos e a relativa comodidade da escola de armas de Ferrol. Aquilo era un palacio se se comparaba co árido deserto africano.

Ao rematar a procesión, mariñeiros e militares bailaron todos no campo da festa e alternaron viño e mozas baixo o cálido ar de pasodobre que propagaba a exigua banda. «Foi unha tarde apracible, e aínda hoxe penso que ningún daqueles rapaces sabía do monstro en que se converterían dous días despois». A mirada do vello abandonou a árbore por un instante, e pousouse no chan coma un gorrión sen alento.

A maioría dos interrogados acabaron na cadea, e moitos deles non se volveron a ver. De Vigo chegaron rumores de fusilamentos, de paseos en carro de vivo, e de mortos agochados nas cunetas agardando por tempos mellores. En Panxón, ao mesmo tempo que se pechaban as fiestras, as coloridas portas das casas palidecían, e a epidemia de estrelas ocas que afectaba as tapias dos cemiterios ía estendéndose cara ao sur: Pereiró, San Miguel de Bouzas, Comesaña, Coruxo, San Miguel de Oia, Priegue e logo San Xoán, o noso San Xoán.

Todo acabou por ser silencio e, a medida que o verán maduraba, a luz esmorecía dunha forma impersoal. Tanto foi así, que o Sol parecía o reflexo dunha folla de papel co edito dun xeneral amargado. Todo era silencio. Tan só as noites se facían oír en formas de lamentos, de berros de veciños afastados, inalcanzables baixo os golpes ao outro lado dun tabique con fedor a cirio. Todo sería silencio. Tan só o mar non calaba, esfarelando os puños contra o molle en van intento de tomar por asalto os vehículos negros dos anxos da morte absurda.

E foi alí onde todo comezou, nese punto sistemático dos seus recordos, nese instante miúdo dunha volta sen nome, nese ton exacto de reverberación cardíaca, nese intanxible baleiro que se produce no peito do que suspira. Foi alí onde o mozo vetusto que agora podrece nun cuarto de vasoiras, acabou por falar do principio en primeira persoa.

RESUMO

Un vello mariñeiro volve a Galicia protexido pola embaixada dun país estranxeiro para redactar as súas memorias antes de morrer. Unha azafata divorciada, escritora amateur, e que vive separada do seu fillo, é misteriosamente escollida para escoitar os seus segredos. As aventuras comezan na infancia do ancián, no porto de Panxón e a bordo do Formigillo, un pequeno vapor de pesca que ten por corazón unha máquina enfeitizada.

Capítulos anteriores