Alerta das fugas na rede de saneamento e da falla de planificación de espazos
07 feb 2022 . Actualizado a las 04:50 h.As rías galegas non teñen parangón no mundo, nin na súa configuración nin en riqueza produtiva, e por iso o ecólogo e catedrático da Universidade de Vigo Ricardo Beiras (Santiago, 1965) advirte que non chegan as normativas ambientais estatal ou europea para garantir a súa supervivencia. Pide normas especiais.
—As rías son un espazo protexido ou unha contorna en risco?
—A maior parte das rías non teñen ningunha figura de protección e polo tanto están en serio risco de impacto humano. Teñen una densidade de poboación grande e un desenvolvemento industrial enorme, soportan unha presión moi grande.
—Son máis sensibles que outros tramos costeiros?
—Durante moito tempo houbo un consenso sobre que as rías galegas eran un entorno único, pero non teño claro que se siga a pensar así. Non son unha franxa de costa calquera, senón que teñen unhas características pola súa produtividade únicas no litoral europeo, por non dicir mundial. Por iso chama a atención que non haxa un esforzo maior para ordenar a explotación dos seus recursos e protexer o que estea en risco. As rías son excepcionais e precisan normas excepcionais. Non chega co marco das directivas europeas, as rías están moi por riba da media en valor ecolóxico e económico.
—Os vertidos motivaron ameazas de sancións millonarias da UE, pero aínda así tardaron en ter unha resposta efectiva.
—A depuración das augas residuais é un dos puntos débiles das rías. A mala depuración e as deficiencias na canalización de augas residuais das depuradoras e emisarios teñen unha serie de problemas que non se acaban de resolver. Segue a haber moitas zonas das rías que son zonas C (14) e o seu marisco non se pode comercializar pola súa carga microbiolóxica, que vén das augas residuais domésticas. É un problema que levamos arrastrando décadas e non acabamos de liquidar.
—Con todo, a Xunta calcula que desde o 2009 investiu máis de 500 millóns de euros en mellorar a calidade da auga das rías.
—A realidade é que as zonas C seguen a existir como hai décadas e hai áreas crónicas, como a interna da ría de Pontevedra. Non é só un tema de depuradoras, moitas veces o é de canalizacións, de fugas. E a maiores, os concellos pequenos non están a ser capaces de asumir o gasto da fase de desinfección das augas nas depuradoras, que requiren de moito gasto en electricidade.
—Ve aos concellos con recursos para garantir unha boa depuración?
—É unha cuestión de gobernanza, eu son ecólogo. Augas de Galicia xa rescatou algunhas depuradoras (29). Pero é algo que merece darlle unha ampla solución, tamén polo prestixio do marisco galego. A imaxe é moi importante, e dar a de que non somos capaces de resolver a presenza de coliformes fecais no marisco galego... en fin, desmerece ao ecosistema das rías que vai aguantando todo o que lle botamos. Estamos sempre á espera de que a natureza faga o que non facemos nós.
—A maiores dos vertidos, que outros problemas atopa cando analiza o estado das rías?
—Non é da miña competencia, pero outro problema son as toxinas, os afloramentos de dinoflaxelados tóxicos, as mareas vermellas, que xeran prexuízos económicos importantes e impiden explotar os polígonos todo o ano.
—Pero é unha incidencia natural.
—O é, pero hai moito marxe de mellora de coñecemento das mareas vermellas para saber como afecta a cantidade de nitróxeno, fósforo e carbono de orixe humano que se está vertendo ás rías e que no pasado quedaban en terra. Agora as depuradoras inxéctanas directamente a dentro da ría. Se funcionan perfectamente, pois ben, pero se non o fan é lóxico pensar que afecte ao plancto.
—Estase a notar xa o cambio climático nas rías?
—O problema que nos pode traer no futuro é o quecemento da temperatura da auga, algo que non vai ser igual en todo o planeta. Preocúpame, en todo caso, que ese tema tape aos outros problemas máis urxentes das rías.
—E os recheos?
—Un déficit que teñen as rías é a falla de planificación. Non todos os espazos teñen que ser destinados para todos os usos. É lóxico ter zonas onde se potencie o uso portuario, pero hai que acoutalos. As rías son un ben limitado.
