Domingo Villar, Berta Dávila, Andrea Maceiras e Lois Alcayde revelan o seu vínculo co escritor que quentou como o sol do verán as nosas letras
11 mar 2022 . Actualizado a las 05:00 h.O sol dos veráns en Panxón quenta boa parte das lembranzas de Domingo Villar (Vigo, 1971), que recorda aqueles anos de rapaz, nos que vía «unhas conversas nas que estaban Torrente Ballester e Carlos Casares, no paseo da praia ou na Ramallosa». «Morría de celos véndoos sentados, alí falando ao sol. Pasabas amodiño para ver se escoitabas algo», conta o creador de Leo Caldas. En Algúns contos completos, de Villar, hai un ar de melancolía confitada con humor, como en Vento ferido (1967), primeiro libro do autor que marchou tras acender O sol do verán (2002).
«Vento ferido foi un libro que me encantou. Casares era un dos escritores favoritos da miña nai, estaba na casa. E aquela forma súa de fabular era a cousa máis parecida a Cunqueiro que houbo naquel tempo», achega o autor de O último barco, que nos 90 e os primeiros 2000 comezaba a ler La Voz de Galicia pola columna de Casares. «Iso era o que máis me gustaba del, as súas columnas de Á marxe. Parecíame que daquela había dous tipos que condensaban o que sucedía no mundo dun xeito distinto. Un era Forges coa viñeta e outro Casares con Á marxe. Os dous falaban de cousas que, en principio, non tiñan nada que ver coas noticias, pero despois decatábaste de que si tiñan que ver... A viñeta de Forges e Á marxe de Casares dábanlle ao xornal unha dose de humanidade, de beleza e erudición próxima, sen afastar nunca a lingua da xente».
Hai cousas concretas deses petiscos xornalísticos de Casares que Domingo non esquece: «Cando vexo alguén cun xersei amarelo, sempre recordo unha columna del que faltaba dun escritor que non lle caía ben, que ía de amarelo e que 'parecía un ovo frito a punto de rachar'».
O primeiro e o último títulos de Casares forman parte da relación afectiva de Berta Dávila —premio Xerais e Jules Verne no 2021— coa literatura. «Hai un conto de O vento ferido, 'A rapaza do circo', que me gusta especialmente. Ese conto remata dicindo que onde antes estaba o circo só queda un redondel. A idea ten moito que ver co que é a literatura, esa marca do redondel que deixa unha cousa coa evocación», sinala a autora de Os seres queridos, que tamén lle quere ben a O sol do verán «un relato potentísimo, que ten unha capacidade de impacto e de pervivencia, de fascinar o lector, que non esmorece. Ese verán que describe, a premisa da que parte, relatando a novela de atrás para diante... É un libro absolutamente contemporáneo, moi próximo aos lectores de agora», asegura Dávila.
O sol do verán foi tamén unha cálida descuberta de adolescencia para Andrea Maceiras (A Coruña, 1987), premio 2020 dos Clubs de Lectura da Consellería de Educación de Galicia á autora máis lida. «En primeiro de bacharelato, tiña unha optativa de literatura galega e así descubrín a Casares. Daquela escollín O sol do verán porque me chamou a atención que o personaxe se chamase igual que o seu autor. Desas cousas que te sorprenden cando es adolescente...», ri a autora de A folla azul. «É unha novela que é mellor non resumir, que hai que ler. É a historia dun personaxe ausente, Carlos, e como vai falando del alguén que o quere moito. Esa especie de intriga psicolóxica que se vai tecendo gustoume moito. A novela quedou gravada no meu pensamento e na miña bagaxe literaria e supoño que influíu nalgunhas cousas que escribín», engade Andrea, que cando vai aos coles e institutos a dar charlas aos alumnos leva sempre un Casares con ela. «Sempre hai un libro do que lles falo: O sol do verán. Pode interesar a calquera idade e é un bo achegamento á narrativa galega».
O gusto polas cousas pequenas de Casares e a súa paixón por coleccionar estilográficas foron puntos de encontro para Lois Alcayde Dans (A Coruña, 1997). O autor de Os jeans de María chegou a Casares como Domingo Villar, pola súa nai. «O meu primeiro libro de Casares foi Xoguetes para un tempo prohibido. Outro descubrimento importante foi o Casares xornalista. Eu, que desconfío desa xente que ten opinión para todo, vin que Casares era un fóra de serie en Á marxe».
Entre as columnas de Casares que lembra á parte Lois Alcayde están as que falan da importancia «das cousas pequeniñas», nas que non se adoita pousar o foco. «Nunha desas columnas falaba da historia dos cubertos en Europa. A través dun garfo, es capaz de explicar a historia de Europa, facía ver el. Esa maneira de Casares de contar o mundo que non está no centro consensuado, senón no borde, é a chave do seu valor literario. Casares sempre está na marxe, na fronteira».
«Todos os seus libros teñen unha carga política. Pero, como na boa praxe política, nas novelas de Casares a chave está nos feitos, non nun discurso baleiro», di Lois, que, posto a quedar cun só título do autor, dubida entre Cambio en tres (1969), «un exemplo de vangarda enorme», e Deus sentado nun sillón azul (1993), «unha novela totalmente madura, que ten algo que está tamén en Cambio en tres, en Xoguetes para un tempo prohibido, en O sol do verán... O irresistible paso do tempo. Casares era unha especie de Evelyn Waugh galego no matiz melancólico».
Domingo Villar asocia máis a Carlos Casares co Robin Williams de El club de los poetas muertos. Hai quen, aínda despois de morto, leva ao corazón da xente o sol do verán.