Xavier Freire: «Lembro o impacto de estar no Airas Nunes e acadar o millón de tortitas»

En estos días en los que la hostelería respira con más alivio, charlamos en el Airas Nunes, el emblemático café de la rúa do Vilar, con Xavier Freire, uno de sus dos fundadores. De trayectoria pública, el santiagués, de 51 años, muestra su recorrido más personal.

«Crecín nesta casa», explica mientras señala las plantas superiores del local. «Pódese dicir que teño pedigrí compostelán. O colexio que nos tocaba por zona estaba na Catedral», rememora divertido. «Aínda agora sorpréndome dos sitios onde correteaba de pequeno. Ás bólas xogabamos por riba das tumbas», detalla. «Non o valorabamos, pero foi un privilexio, e nos marcou, sobre todo ao recibir unha gran formación musical. Moitos de nós seguimos vinculados a esta arte. Eu quería adicarme a ela», remarca al recordar una juventud en la que estudió piano en el conservatorio. «Tamén fun tuno en Correos», desliza riendo. «Con 18 anos, meu irmán, que era un dos fundadores da Casa das Crechas, convenceume para abrir xuntos un local. Aí comezou a voráxine», admite al evocar el inicio de un establecimiento «de noites apoteóticas e música en vivo», como era el Joam Airas, inaugurado en 1989 en la rúa Travesa, y al que seguiría, cuatro años después, el diurno Airas Nunes.

«Neses anos preguntabame por onde se me fora a xuventude. Xa vivía coma un adulto», reflexiona mientras señala su pelo cano. «Pola mañá estudaba Historia da Arte, unha carreira que me permitía centrarme na parte teórica da música. Pola tarde adicabame ao que foi o gran proxecto da miña vida», reconoce ya sobre el Airas, un local con aire de café europeo y poso cultural que nació «para a xente da cidade» y que, como confirma, funcionó, con muchos adeptos que, incluso en la pandemia, «fichan ás oito da mañá». Su ambiente cálido y su propuesta gastronómica sedujeron. «Chegamos a ter, ao engadir un restaurante, ata dezaoito camareiros. Todas as tartas, que iniciara a miña nai, tiveron sempre gran acollida. E logo están as tortitas», añade con una sonrisa. «Ao principio nunha tarde podían saír máis de 500 racións. A un camareiro chamabámoslle ‘‘Éncheme a prancha de tortitas’’ porque sempre baixaba berrando iso. Aínda lembro o impacto de estar no café e acadar a cifra do millón. Non pasara nin unha década dende que abriramos», recuerda al enlazar con unos años en los que se embarcó en proyectos que lo alejaron del local.

Con 28 años preside la asociación Compostela Monumental, una etapa con «fitos» y «erros, propios da idade», que terminó de forma convulsa y que califica de «aprendizaxe brutal da vida, tamén pola penitencia». De nuevo con una sonrisa, salta a Cuba, adonde se marchó en 1999 como gerente de una empresa encargada del tendido de fibra óptica. «Foi un tren que me pasou por diante», aclara sobre tres años «incribles» y de los que como anécdota comparte sus «encontros» con Fidel Castro. «Unha vez que quería achegarme a el para velo confundíronme ao ver que levaba un maletín. Un escolta díxome: ‘‘nin se che ocorra moverte, estante apuntando desde esa azotea’’», resalta. «Estiven a punto de quedarme, pero volvín porque non quería perder os últimos anos lúcidos do meu pai», destaca con sumo cariño.

Emociona ver que moitos clientes chamaron Airas ao seu fillo ao coñecer o nome no local

A su vuelta a Santiago, y mientras se embarca en más proyectos, como abrir con su hermano un servicio de cátering -«ao ver que se chama Airas moitos nos din: ‘‘como a comida sexa como as tartas...’’»- en el que también lleva la parte administrativa, prosigue con su pasión musical. «Estou en catro coros e manteño cos amigos da infancia o grupo Polenka. Chamámolo así pola zapatería que había no Preguntoiro», apunta festivo. «A nosa posta de largo foi na gala polos 25 anos do Airas no Capitol, algo que non esquezo e que desfrutei xunto á miña filla», subraya. «Nunca ocultei a miña opción pero agradecín moito ver alí a xente de todas as cores políticas, e con querenza por estar. Moitos dicíannos: ‘‘os santiagueses necesitamos puntos de encontro’’», asiente. «Iso era o obxectivo do café», acentúa satisfecho. «Nin o nome fora casual. Con el queriamos poñer en valor a un dos grandes escritores da Compostela medieval. Ver que moitos clientes e ata camareiros chamaron Airas ao seu fillo ao coñecer o nome no local, emociona», concluye.

---

---