Os grandes escritores e fotógrafos son os que afondan mellor nas entrañas dunha cidade. Ás veces, os que asistimos ao espectáculo da urbe como observadores atentos conseguimos tamén atravesar a epiderme. Madrileñear, un vello verbo castizo, serve hoxe para definir o que facemos os «de provincias», como aínda nos chaman, cando imos á capital ver espectáculos, de compras, ao fútbol ou ás manifestacións a destra e sinistra, enchendo terrazas e apiñándonos nas rúas centrais, pero o palabro non alcanza para definir esa observación interesada.
En Madrid gústanos pisar as rúas e aclarar a ambigüidade entre o adxectivo público, referido ao espazo en pugna aberta co ámbito privado, e o público como o conxunto de persoas que transitan polas rúas como cidadáns do mundo, sen diferenza por razón de nacemento, raza, sexo, relixión, opinión ou outra condición.
Nas rúas das grandes cidades é onde se manifesta a mellor verdade ou a verdade posible neste paraíso inundado pola mentira global. Por elas temos que pasar, guste ou non guste. Aquí se mesturan os manteiros que tiran das cordas para recoller a tenda cando se achega a autoridade coas elites extractivas que queren todo para elas e nada para os demais. Todos padecemos por igual a densidade do tráfico e tropezamos nas beirarrúas. Por iso a rúa é un espazo emocional e social de valor incalculable, onde cada día se debate e se resolve o presente.
O mellor de Madrid é a pluralidade. A cultura flúe entre museos, teatros e auditorios fuxindo da erudición exclusiva mediante a relación das actividades en cartel. Ao tempo que o Teatro Real presenta a ópera de Strauss Arabella, catro museos e a Residencia de Estudiantes organizan un programa simultáneo en torno á obra e á decadencia que impregna aquela época. A cultura que interesa non é tanto a monográfica como a que propón vínculos a través do tempo, que relaciona arte, literatura, filosofía, para axudar a interpretar aspectos da realidade.
Resulta estimulante mergullarse no ambiente xuvenil, participar da alegría bulideira dos bares e, no entanto, sumirse unha vez máis na contemplación das obras mestras do Prado, que sempre convén visitar por partes, e especular sobre as relacións formais e simbólicas entre os tres retratos de Velázquez, o Greco e Picasso, que se mostran agora nunha mesma parede.
Na quietude do tren que nos devolve velozmente a Galicia non acabamos de entender por que se protesta, cando temos unha infraestrutura de tan boa calidade.