O crítico literario indaga as claves do éxito da obra narrativa do creador do inspector Leo Caldas
19 may 2022 . Actualizado a las 05:00 h.Deixando nunha marxe a dimensión emocional que o falecemento de Domingo Villar inevitablemente xera, cómpre centrarse, nun texto de urxencia e desde a perspectiva crítica, nalgunhas claves que explican as razóns que conduciron a que unha voz como a súa, con tres novelas de xénero e un libro de relatos, magnífico libro, se situase xa non só entre os autores que suscitaban un maior interese entre nós, senón que tamén logrou acadar un éxito notable fóra de Galicia e internacionalmente grazas ás traducións das súas obras.
Este corpus narrativo composto por Ollos de auga, A praia dos afogados e O último barco, alén do seu Algúns contos completos, obras publicadas entre nós pola Editorial Galaxia, talvez se poida cualificar como exiguo por abranguer un período de pouco máis de quince anos, mais tamén aí radica, en boa parte, unha das claves do seu éxito inspirado, sen dúbida, nun intenso labor de esixencia persoal que perseguía arroupar a súa propia creación literaria baixo unha dinámica artesanal que fose quen de transmitir, exactamente, aquilo que o autor quería comunicar. Ben testemuña isto que afirmo o dilatado tempo que precedeu á publicación da que foi, lamentablemente, a súa derradeira novela e que, como confesou a Ana Abelenda nestas mesmas páxinas, dela tirou «centos de páxinas, porque non tiñan emoción».
Villar, alén dos seus relatos, que merecen unha atención especial e que particularmente nunca situaría nun segundo plano, entendeu esta triloxía do noir amentada, se cadra, como un desafío persoal no que a emoción debía erixirse como o factor clave e sóuboo moldear, con modestia, talento e indubidable acerto de maneira que nos deixou páxinas verdadeiramente memorables. E á emoción, que procurou e atopou, xuntou unha innegable fluidez narrativa dominada, curiosamente, por un ritmo lento, á que foi quen de sumarlle unha serie de elementos que, sospeito, sempre tivo moi en conta, como a elaboración dunha trama policial que fose percibida con claridade e transparencia. Dela xurdiu a figura do inesquecible inspector de policía Leo Caldas, que non é un personaxe acaroado ás imposturas e que, dalgún xeito, logrou vivificar o xénero.
Caldas resulta un tipo honesto, retranqueiro e que ve as cousas con ollos que son coma os nosos, coma os dos lectores e lectoras, alén de ser quen de arrastrar canda si ou focalizar, como é natural, a conversión do territorio no que se move, a cidade e o mar de Vigo, ademais da súa contorna, noutro protagonista recorrente. Marcas da casa, Leo Caldas, o mar e a cidade de Vigo, que se converteron en elementos recoñecibles, mesmo familiares e case necesarios desde a primeira entrega para a lexión de seguidores que agarimaron as súas propostas. Pulsou aí unha tecla que colleitou excelentes resultados e que, dalgún xeito, permitiu agrandar o nicho lector da literatura galega que, desde a discreción que o caracterizaba, contribuíu a engrandecer e reforzar, alén de converter todo o que escribiu nunha inmellorable proposta que nos proxecta, e ha proxectarnos aínda máis, cara ao exterior.
Nuns chamados Encontros en negro que se celebraron en Pontevedra hai uns anos, organizados polo profesor Pedro Iturburua, e onde cadrou con Dolores Redondo e Pedro Feijoo, afirmou que entendía a novela negra como un caixón de xastre que viña ocupar o que noutros tempos simbolizara a novela de cabalerías aínda que esta hoxe cumpriría encaixala nunha época, a actual, na que a realidade non facía pensar en finais felices. Sempre matinei neses finais das súas propostas, que apuntaban sen ocultalo aos problemas aos que lle concedeu entidade literaria e que soubo revestir de esperanza. Villar soubo, si, construír un brillantísimo caixón de xastre inspirado no seu amor a unha Terra e a un mar que sempre resoa, resoará perenne, nas súas obras.