«Un alumno con conduta disruptiva está pedindo axuda; hai que escoitalo»

Un alumno que boicotea las clases, que no deja escuchar a sus compañeros o que incluso reta al profesor no está simplemente llamando la atención. En su lenguaje inmaduro, está pidiendo ayuda. Esta es la tesis que defiende el psicólogo Manuel Armas Castro, doctor en Ciencias de la Educación, coordinador del Equipo de Orientación Específico (EOE) de A Coruña y especialista en atención educativa al alumnado que presenta trastornos graves de conducta.

Manuel Armas inauguró este lunes la Escola de Familias del IES estradense Antón Losada Diéguez. Lo hizo con una charla con padres y profesores sobre la salud emocional en la comunidad educativa.

Según explica Armas, para abordar el asunto «convén non patoloxizar condutas». «Certas condutas hai que entendelas como unha aprendizaxe na que hai que acompañar ao alumno, prestándolle unha mínima axuda, sen sobreprotexelo», explica.

«Dentro dos malestares habituales hoxendía atopamos o síndrome do emperador: o rapaz edicado sen normas, valores e límites, que entende que ten dereito a todo e non ten obrigacións. Consegue todo o que quere e aprende a manipular. O rapaz non diferenza o que está ben ou mal. Todo depende da manipulación con enfados e berrinches e todo o consegue», cuenta el psicólogo. Otros malestares son las conductas disruptivas que buscan romper el proceso de enseñanza-aprendizaje, el negativismo desafiante, el acoso escolar o el abandono.

Para Armas, las conductas disruptivas «son unha forma de falar dos rapaces, unha petición de axuda». «Non debemos estigmatizar a estes rapaces, senón escoitalos e axudarlles a deseñar un proxecto vital», dice el psicólogo.

Manuel Armas no es partidario de los partes y expulsiones para intentar mantener el orden en el aula. «Cando un rapaz ten dificultades de concentración ou de atención e ten impulsividade vaille custar levar o ritmo da aula. Ao non seguilo, vai sentir que o currículo non está ao seu alcance e por iso se entretén noutras cousas na clase. O parte hai que evitalo porque non conleva modificación de conduta. Só unha acumulación que acaba en sanción, nunha expulsión que non é positiva porque lle prohibe ir ao cole cando o rapaz necesita ese contacto social», explica el psicólogo. «Ao mellor o que hai que facer é dividirlle o traballo en subtarefas, revisar se entendeu ou non as explicacións, nun exame en branco permitirlle que o completo con explicacións orais e puntualo polo que sabe e non polo que escribiu... O que procede é ignorar as condutas que buscan chamar a atención e dar un reforzo positivo. As condutas persisten ou non segundo as consecuencias. Por iso se debe reforzar calquera aproximación en positivo», cuenta Manuel Armas.

El psicólogo advierte que, tras la pandemia, los equipos de orientación han detectado un incremento de los problemas de autolesiones y las situaciones de riesgo de suicidio entre los jóvenes. «Antes predominaban os problemas explosivos, pero agora aumentaron os implosivos: estrés, ansiedade, depresión... Non hai que restarlle importancia. Son chamadas de axuda que no ámbito educativo adoitan manifestarse con baixóns nas notas, no estado de ánimo ou nas relacións con iguais... No centro os rapaces adoitan verbalizar ou aludir a situacións de desánimo. Cómpre intervir cunha perspectiva mutidisciplinar —centro de saúde, centro educativo e familia— pero tamén se requiren cambios profundos no sistema. De pouco vale que o rapaz vaia ao psicólogo ou ao psiquiatra se segue tendo sensación de fracaso ou segue sendo acosado. En educación convén estar menos presionados polos contidos e programas e pensar que persoas queremos formar, que valores deben ter. O benestar debe ser o eixe transversal que organice o currículo», dice.

---

---

---