NOVOS TEMPOS | O |
23 nov 2006 . Actualizado a las 06:00 h.DE CATIVO sempre me chamou a atención un veciño meu de Carballo -o señor que intentou aprenderme a pescar-, que nunca tomaba o caldo a non ser nunha cunca de barro. «Non me sabe o mesmo se o tomo nun prato ou nunha taza; ten que ser na miña cunca». Na casa das miñas tías teño tomado, nalgunha ocasión, as sopas de pan nunha cunca de barro. Non me sabían o mesmo que na miña casa, onde as tomaba nunha taza desas de metal. A non ser que os nosos pais tiveran a oportunidade de lembrar as ensinanzas dos vellos mestres da Institución Libre de Enseñanza, ou daqueles de espírito aberto que con moito esforzo lograban sobrevivir ás gadoupas da intolerancia do réxime franquista, moitos de nós fomos educados na mentalidade do desprezo cara o propio, tamén cara o labor artesanal, e a admiración cega cara ao de fóra, moito mellor se foi manufacturado. Curiosamente, ao que era todo igualiño, dábaselle valor. O distinto, especial, era ignorado. Unha das características da sociedade industrial consiste en sacar ao mercado produtos manufacturados. A produción en serie dá lugar a iso: a unha serie interminábel de bonecas, floreiros, coitelos, manteis..., todos eles iguais. Dalgún xeito, ter un é como telos todos. ¿Que valor especial ten un floreiro se sabes que coma el hai un milleiro? E todos feitos por unha máquina ou un sen fin de mans traballando en cadea e de xeito impersoal. Tamén é certo, é de xustiza recoñecelo, que a produción en masa permitiu, posteriormente, acceder ás xentes con poucos recursos a cousas antes inalcanzábeis. Fronte ao cego produtivismo industrial (que para nada valoraba a beleza das cousas, nin tampouco a habilidade manual dos artesáns), a Bauhaus (escola de deseño, arte e arquitectura fundada en 1919) defendeu sempre que o artista debía ser como un artesán que posuíra coñecementos técnicos. Había que recuperar a consigna da calidade e depurar o deseño do que era repetido cegamente pola máquina. Cumpría recuperar a estima polo feito a man, aínda que fora nun sentido amplo. Trátase de recobrar o valor estético das cousas -sen resultar necesariamente incompatíbel co funcional-, de crear produtos orixinais, distintos, e ao mesmo tempo introducir no seu proceso de elaboración aqueles coñecementos que enriquezan o seu deseño e produción. Non se poden desprezar os coñecementos técnicos por mor dun ideal romántico de pureza e virxindade do feito a man. Mais tampouco se pode consentir que o produtivismo cego negue a peculiaridade do artesanal. Sargadelos e Buño Coa intención de restablecer unha vella tradición ceramista do país, un grupo de galeguistas exiliados na Arxentina e integrados no Laboratorio de Formas de Galicia poñen en marcha Cerámicas de Sargadelos. Desde un principio, tanto Luís Seoane como Isaac Díaz Pardo sabían que non pretendían dedicarse ao mundo da cerámica só polo negocio. Sargadelos tiña unha forte compoñente cultural e un grande amor polo país. Que ninguén pense que se trataba dun par de loucos idealistas que non sabían ren de como poñer en marcha unha empresa. Fíxense no que dou de si Sargadelos. E precisamente con eses ideais. ¿Como foi posíbel? Segundo Díaz Pardo, ademais de vender porcelana había que vender «terra» e «cultura». Ao facer iso, vendíase carácter diferencial do produto, variedade (e non cantidade), e alto valor engadido. Mais estas propostas requiren de estratexias a medio e longo prazo. Estratexias que non deben poñer en perigo a solidez da empresa, é certo. Ora ben: estratexias que son incompatíbeis co beneficio inmediato do negocio polo negocio. Os oleiros de Buño tamén foron quen de, mantendo as súas tradicións, saber incorporar as novidades do deseño e abrirse a un mercado amplo con produtos ben diferenciados e cun alto valor engadido. Non hai que ter presa. É preciso combinar innovación, apertura de novos mercados e saber conxugar a inevitábel asunción de novos retos comerciais coa conservación dunha maneira especial de facer as cousas, a que precisamente lles outorga ás pezas de Buño a súa singular personalidade.