José Ramón Blanco: «Gran Sol era unha droga; sufrías, gañabas moito e volvías de subidón»

R. G. R.

XOVE

José Ramón Blanco, en la zona de O Cantiño de Burela
José Ramón Blanco, en la zona de O Cantiño de Burela PEPA LOSADA

Un abuelo inculcó a este ex marinero y ex percebeiro el amor por la pesca, «que non é igual que traballar no mar»

21 ene 2025 . Actualizado a las 22:57 h.

José Ramón Blanco, «Cholo» (Lago-Xove, 1972), se enamoró de la pesca con once o doce años, en edad escolar, faenando con su abuelo. Guarda vívido el recuerdo de faenar juntos en Morás, a unos pocos kilómetros de donde se crio. «Os sábados, nada máis había mareas vivas, saiamos de noite, cedo. Eu ía na bicicleta e el na moto, alumándome por detrás», rememora. Desde entonces «lévoo no sangue. É algo que me tira o mesmo que un chupa chups aos nenos pequenos», resalta entre risas. Pero no es lo mismo, precisa, «pescar que traballar no mar».

Blanco comenzó en lo segundo en Gran Sol, nada menos, cuando no había cumplido siquiera los 17 años. «Na primeira marea paseino moi mal, porque mido case dous metros e non collía naquel barco tan pequeno. Padecín moito das costas», explica.

¿Qué tiene ese legendario caladero, sobre el que han corrido ríos de tinta? «Moitos cartos», responde rápidamente, «a cambio de sufrir moito. Estabas lonxe da familia, durmías moi pouquiño, e había un tempo malísimo, que dificultaba unhas tarefas xa de por si moi pesadas. Non é para calquera», apunta.

El xovense expone su teoría sobre por qué muchos marineros acumulan décadas realizando un trabajo tan duro. «Gran Sol é como unha droga que te enganchaba. Non todas as mareas eran igual de boas, pero ías 20 días e podías traer 400.000 pesetas. Xa tiñas o subidón de volver á casa, porque estabas coa familia, cos amigos, e logo aínda por riba cobrabas o cheque, saías cear... Pasaban todas as penas e se che quedaba algunha dúbida, xa estabas pensando en volver», relata. Entretanto, matiza, «foise a xuventude, porque a botei no mar».

En Gran Sol pasó miedo. «Pillounos un ciclón, alí había ondas de 14 ou 15 metros. Xa sabiamos que viña mal tempo, pero estabamos capturando moita pescada e moi grande, e tentamos aproveitar o que puidemos. Lembrareime dese día toda a vida», remarca.

«Ao principio estaba o mar como unha piscina, ía moita calor. O ceo tornouse negro e xusto no cambio de comer comezamos a sentir todo. Tentamos virar o que puidemos pero era imposible, recollimos todo e metímonos dentro. Foi terrible, o Sesermendi Barri era un barco criminal de ferro e aínda así traiamos a maquinilla empotrada na ponte. Botamos tres días pasando moito medo, vendo a xente veterana chorar», afirma. «De feito, estabamos á capa e a un buque próximo arrincoulle a ponte e desapareceron dous homes», cuenta.

No hace muchos años que volvió a enrolarse para hacer una costera en Gran Sol y comprobó «que todo cambiou moito desde cando comecei: nin se gaña tanto nin se traballa da mesma maneira, é todo moito máis moderno», concreta.

También trabajó faenando en buques de congelado en Sudamérica, una experiencia muy diferente. «Andabamos por Uruguai, Brasil... Levantabamos o aparello en chanclas e pantalón curto, había vinte e pico ou trinta grados», expone. Pero recuerda el oficio como «moi pesado, porque andas todo o tempo levantando peixes moi grandes: espada, quenllas, atúns, barracudas...», enumera. Ejercía como contramaestre de la tripulación, cargo para el que lo más importante, reflexiona, «era ter moi claro o traballo que hai que facer e antes de nada facerse respectar».

Tomó la decisión de emprender «vendo que se facían moitos cartos pero que te fastidiaban todos os meses. Xogábame a vida ao percebe, pero gañaba pouco diñeiro. Díxenme que se os demais o podían facer, eu tamén, e aí comecei coa miña propia lancha», relata. Trabajó con su propia embarcación durante 17 años, período que recuerda como un tiempo de libertad.

Ahora «Cholo» trabaja en una piscifactoría, la de Insuíña, en Xove. Antes lo hizo como vigilante de seguridad o en el montaje de andamios, aunque ningún trabajo de tierra le tiraba lo mismo que pescar. «O mar foi a miña vida. O peor que ten é que te envolve, pasan os anos e non aprendes outro oficio. E de súpeto tes 55 anos, veste en Gran Sol, e non podes nin cos pantalóns», expone.

Blanco trabajó como percebeiro durante unos ocho años. Afirma que los temporales en Gran Sol son más peligrosos que los golpes de mar que uno puede sufrir cuando extrae el crustáceo, pero aún así cree que no se valora suficiente un producto que se lleva a la lonja a costa de jugarse el tipo.

«A xente quere cousas boas, bonitas e baratas, e non valora os riscos. Non se dá conta de que poñer os pés nunha embarcación xa é xogarte a vida: non sabes se vai vir un golpe de mar, se vas ter unha vía de auga... E o percebe é moi arriscado. Andando á baixura enganchoume un golpe de mar e rompín sete costelas. Aquel día volvín nacer», manifiesta.

El oficio no es solo peligroso por estar a merced de la naturaleza y en un entorno hostil para el ser humano, como es el mar, sino también porque la propia ambición puede traicionar al percebeiro. «No percebe tendes a asumir demasiados riscos. É algo un pouco egoísta. Ti saes faenar, atopas unha boa piña e só ves euros. Aí é onde te podes expoñer de máis. Require de moito sangue frío e principalmente de saber o que se fai, saber ler o mar», aclara.

«Eu tiña un amigo que era toureiro. Dicíame que tiña moito valor en coller percebes, e eu pensaba que máis tiña el cando lle daba pases aos touros, eu non me vía con eses animais», ríe.