Dentro das murallas desenvolvíanse unha serie de rituais que, sen dúbida algunha, tamén tiñan lugar noutras cidades, pero que transcendían e destacaban de xeito notable polo reducido espazo no que acontecían. Ese espazo era a praza Maior, «sala de visitas do meu pobo», en palabras do poeta Luis Pimentel, e os seus arredores. Presidíaa o Consistorio, termo con sabor antigo que os lugueses auténticos empregaban para denominar o edificio do Concello. Deitado aos seus pés, o pequeno xardín da Alameda, sen un só álamo e co seu preceptivo palco de música, no que a Banda Municipal puña sintonía ao paseo dominical.
Porque era o domingo un día clave na vida dos lugueses, a xornada na que a praza Maior se convertía no centro do universo local. Era lugar de encontro e desencontro, de intercambio de novas e runrúns, de exhibición de vestiario. Mirar e ser mirado era o obxectivo derradeiro de todos os habitantes da cidade que, aínda que fose de xeito fuxidío, facíanse ver e, se era posible, notar na mañá dos domingos na praza.
Cando o tempo o permitía, podíase tomar o aperitivo nas amplas terrazas das cafeterías ubicadas nos soportais da praza no paseo asfaltado, noutrora empedrado, coñecido como o Cantón. De paso, tiñan a oportunidade de observar a chegada, case en olor de santidade, dos fregueses que asistiran a misa de unha na igrexa dos Franciscanos, xusto enfronte, a poucos metros do Círculo das Artes. Outro templo de moita concorrencia era A Nova, na rúa da Raíña, nun lateral do Consistorio, con grande predicamento entre a elite seudoaristocrática e todos os furafollas que querían acceder a esa categoría.
Curiosamente, a Catedral non era templo moi visitado. Por varios motivos: a distancia que a separaba da praza, moita para unha cidade pequena pese a que eran pouco máis de cen metros; a inmensidade do recinto, que podía facer pasar desapercibido a calquera devoto dominical; e o feito de que acceder á Alameda polas escadas da praza de Santa María, nun lateral da Catedral e presidida polo pazo do Bispo, non indicaba necesariamente que se viñese da misa, algo que lle debía quedar moi claro a todos os paseantes. Por aquela escalinata podíase vir de moitos sitios, como, por exemplo, de pasear pola muralla para queimar o colesterol ou, mesmo, do barrio das prostitutas. Así que mellor non dar motivos para que as linguas se botasen a pacer.
Podíase deambular e tomar os viños polas rúas que converxían na praza do Campo e, antes de retirarse para o xantar, mercar pasteis nalgún dos establecementos da rúa das Dulcerías, nome oficioso co que se coñecía a rúa Doutor Castro. A repostería local non tiña ningunha peza cuxa fama transcendera os límites da muralla, pero os «caprichos», os merengues con chocolate, da Pastelería Santos eran motivo de orgullo para os lugueses, case riqueza patrimonial. Así pois, a praza Maior era o lugar no que, no fondo, todo sucedía en Lugo. Porque se non sucedía alí, por alí había de pasar a nova para que o suceso, bo ou malo, recibise recoñecemento oficial e se espallara as catro ventos. Sen dúbida algunha, o eco da praza Maior era máis poderoso, importante e influínte que a letra impresa do periódico local. «Non mo dixeron, pero lino en El Adelantado », dicía un. «Pois eu tampouco oín nada». A información, polo tanto, non era válida.
A praza Maior foi, como por lei implícita tiña que ser, a caixa de resonancia que confirmou e esparexeu as novas das mortes estrañas e cadáveres insólitos que aderezaron algunhas das miñas visitas á cidade.