O CSIC e a Asociación de Familiares de Personas con Alzhéimer presentaron este xoves unha nova iniciativa de ciencia cidadá na comarca
12 dic 2025 . Actualizado a las 02:35 h.Moitas mulleres maiores do rural galego son as gardiás dun patrimonio inmaterial que deu e da forma a cultura galega. Saben os nomes dos lugares, as vellas historias e, tamén, as cancións que se cantaron sempre, ata agora. Este legado está a desaparecer conforme estas persoas morren e, por iso, o Consello Superior de Investigacións Científicas (CSIC), a través do Instituto de Ciencias do Patrimonio (INCIPIT-CSIC), lanza a súa iniciativa «Mulleres Raíz», un proxecto de «ciencia cidadá» que recupera o patrimonio musical do rural galego con mulleres de idade avanzada e/ou con deterioro cognitivo.
Esta iniciativa, financiada pola Fundación Española para a Ciencia e a Tecnoloxía- Ministerio de Ciencia, Innovación e Universidades, estrease e desenvolverase nos centros da Asociación de Familiares de Persoas con Alzheimer do Morrazo (Afamo) e conta coa colaboración da Fundación Legar, especializada na preservación da música de raíz a través de Xavier Blanco. O proxecto arrinca este xoves ás 16.00 horas na Casa da Aldea de Meiro (Bueu).
«Mulleres Ráiz» pon a estas mulleres no centro da iniciativa e, a través de encontros, talleres e actividades interxeracionais en centros de persoas maiores, buscarase dar visibilidade aos saberes femininos do rural, tradicionalmente infravalorados, e recuperar as músicas que acompañaban a vida cotiá: «Cantos, ritmos e instrumentos elaborados con materiais naturais ou ferramentas propias dos oficios», explican.
O obxectivo xeral, insisten no CSIC, pasa por facilitar a participación activa destas mulleres «nos procesos de xeración e difusión de coñecemento en torno ao patrimonio cultural musical asociado aos traballos domésticos ou oficios que desempeñaron ao longo da súa vida, como o fiado, a sega ou a costura.
O proxecto está articulado de dúas temáticas fundamentais: «A visibilización dos oficios e saberes vinculados tradicionalmente ás mulleres na contorna rural, que foron historicamente infravalorados por ser considerados tarefas secundarias e estar asociados ao ámbito doméstico e/ou á economía informal e o enfoque social e inclusivo, dirixido a mellorar o benestar emocional, cognitivo e comunitario das participantes».
Desde el CSIC indican que estas mulleres participarán na recompilación de ritmos, melodías, bailes e outros coñecementos relacionados cos oficios tradicionais femininos e na recreación dos instrumentos musicais que acompañaban devanditos traballos. Ademais, interpretarán os ritmos e melodías recuperadas, actuarán como axentes de transmisión dese coñecemento e contribuirán na definición de retos e obxectivos e o deseño das actividades e produtos finais do mesmo.
O programa tamén inclúe seis actividades de mapeo e co-deseño e seis talleres participativos, implicando alumnado de Bacharelato para favorecer o diálogo entre xeracións. Estas actividades terán lugar no primeiro semestre de 2026.
«Como culminación, celebrarase un evento final no que as mulleres interpretarán artisticamente os sons e oficios recuperados ao longo do proxecto, acompañadas por Xavier Blanco e polo alumnado participante», indican. Finalmente, a iniciativa pechará coa produción dun audiovisual documental e dun arquivo dixital sonoro de acceso aberto, que recollerán o proceso e os resultados da investigación.