A min coa xustiza pásame o que a Julio Camba coa cidade de Nova York, que o irritaba, pero atraíao dun xeito irresistible; e canto máis se decataba do moito que o atraía, a sabendas de que o irritaba, irritábase máis. A min, a xustiza, máis que irritar, arrepíame e, canto máis penso nela, máis arrepío me dá. Daquela, por que me atrae a xustiza, se mentala me arrepía? Polo mesmo que me atraen as alturas, malia o medo que me dan e a vertixe que sinto. É o engado do perigo, que algúns aventureiros afrontan e gozan, destemidos; e eu contemplo a distancia prudencial.
Temín á xustiza xa de mozo, cando me decatei de que xuíces como Salomón, Sancho Panza e outros medievais, que xulgaban con sabedoría e enxeño, eran fabas contadas. E témoa agora, de vello, despois de ver abusos e sentenzas incomprensíbeis.
Como non temer o aparello da xustiza se no amencer dun día de 2017 un exército de gardas civís antidisturbios reventaron a porta dunha vivenda en Puente Genil, tumbaron no chan aos membros da familia que a habitaba -un home de 62 anos, convalecente de dous infartos; a muller, de 55, operada aquel mesmo día dunha hernia umbilical; e o fillo de 31, que non deixaba de berrar que cometían un erro e apañou unhas labazadas para que calase-; e resultou que no xulgado lles deran mal o enderezo? Á muller abríuselle a ferida da operación, rompeulle a malla de protección e tivo que volver ao quirófano. Dous anos despois, a porta da casa seguía sen amañar porque o ministerio de Xustiza non lles pagou os 1.100 euros que lles prometera.
Ademais, recoñézome tocado e afundido des que souben que o xuíz Manuel Martínez Margallo, que condenou a morte a Miguel Hernández, era o humorista literario Manuel Lázaro, autor de textos divertidos en revistas como Buen Humor, Blanco y negro, Gutiérrez… En 1931, trocara a máquina de escribir pola toga e os colegas homenaxeárano nun banquete, onde alguén berrou: -¡Quiero que solo me juzgues tú! E todos riron e asentiron. Porén, en 1939, cando foi nomeado xuíz instrutor no Tribunal Militar de Prensa, non puido ser máis rigoroso. A pena de morte condenou a Echea, o debuxante que ilustrara moitos dos seus artigos. Seríalle conmutada e quedou en 20 anos de cárcere. A pena de morte condenou ao escritor madrileño Diego San José, e foi Millán Astray quen interveu ante o Caudillo para deixala en 30 anos. Cumpriu cinco nos penais da illa de San Simón e Vigo e, ao saír, quedou en Redondela, onde morreu en 1962 e deixou moitas obras inéditas. En 1988, Edicións do Castro publicou a titulada De cárcel en cárcel, narración autobiográfica.
Como non temer á xustiza se ante un feito tan escandaloso como o das gravacións clandestinas de 87 mulleres facendo pis nunha calella, na festa de A Maruxaina, en San Cibrao, e subidas a webs pornográficas; un xuíz arquiva o caso e a fiscal ve delito punible segundo o Código Penal? Os dous non poden ter razón. Ou acerta o xuíz, ou acerta a fiscal. Se di ben el, canta razón tiña a mulleriña da viñeta de Castelao que rezaba cos nenos, axeonllados todos: «Para que Deus nos libre da Xustiza». Se atina ela, canta razón tiña o Deus de Curros Enríquez que ollaba o mundo entre as nubes, no poema Mirando o chan, e rosmaba, enrabechado: -Que leis, nin que raios! Se valen tres pitos, que o demo me leve! Pois iso; un horror.