Miña nai era máis de tixola que de cazarola. En galego é así: cazarola. Escoito estes días a políticos galegos con moitas responsabilidades dicindo cacerolas, caceroladas, falando en galego. Pois non. É cazarolas, cazaroladas. Pero non é diso do que quero falar, do pésimo galego que demostran algúns responsables políticos (algún con moitísimas responsabilidades) que non poñen un pronome no seu sitio (algo que non lle toleraríamos a un político en castelán, por certo), senón das cazarolas. Miña nai, dicía, era de tixola porque ademáis de na casa traballaba fóra, chegaba co tempo xusto, e frito para todos queiras ou non. Por iso, cando pillaba a cazarola era porque era domingo, ou festivo, ou un día no que se sentía especialmente inspirada para algo que nunca lle inspirou como foi cociñar para nós, os da casa. Ese día comíamos rico. Cousas feitas a lume manso. Mamá sacara as cazarolas, as potas, as tarteiras. Era festa na cociña, como na canción de Sabina.
As cazarolas, na vizosa tradición culinaria galega, son sinónimo de boa vida. De xente que come xunta máis que polo pracer de comer, que tamén, polo de estarmos xuntos nun xantar eterno que ten moitos pratos, moi cheos, e logo filloas ou roscón, licores de herbas, de todas as herbas. E cantigas. Aquí comemos así. Así que as potas, as cazarolas, as tarteiras, sonche coma a pandeireita ou unha partida de dominó nun bar sobre unha mesa de mármore: fogar de Breogán.
As cazarolas, pois, teñen algo de popular, de humilde, de doméstico, de caloriña de mamá. Co corralito arxentino as cazarolas evolucionaron en obxecto de percusión para amosar a indignación dos humildes, dos que xa non tiñan nada, daqueles a quen todo llo roubaran. Os que non tiñan para comer collían as súas cazarolas baleiras e batían nelas con carraxe, para que quedase claro que alí dentro non había nada. O xesto chegou a Europa, e vimos ás avoas agarradas ás cazolas nas que tanto cociñaran para tantas proles seguidas, na rúa, defendendo as súas pensións ou, o que é o mesmo, o seu dereito a que as tarteiras estivesen cheas.
Agora, as cazolas son axitadas por xente que non cociñou na vida porque teñen servizo doméstico (polo xeral inmigrante) que cociña para eles, antes de saír para a casa da praia, para a hípica, ou cando volven os nenos de esgrima. Señoritos, que lles dicimos en Galicia. Eses que non probaron de verdade un bo licor-café feito a lume manso. Como miña nai facía nunha tarteira os sábados pola noite.