A grande invención dos gregos da antigüidade non foi a filosofía nin a ética nin a política, que se terían inventado de todas formas, senón a arquitectura en mármore, que non podía xurdir máis que en Atenas, onde esta pedra está a un tiro de pedra, no monte Pentelicón. Ese mármore pentélico é suave como o veludo e branco como o leite, aínda que, como contén vetas de ferro, a oxidación lle dá un brillo de ouro vello ao atardecer. Con el esculpiu Fidias as primeiras copias exactas do ser humano e con el erixiuse o primeiro edificio do mundo feito case enteiramente de mármore: o Partenón, na Acrópoles, que se financiou, por certo, cos fondos da Liga Délica, unha especie de experimento de moeda única que impulsaba Atenas naquela época. O propio Partenón serviu para gardar os fondos da Liga, así que digamos que era como o Banco Central Europeo de entón, e hai que dicir que Atenas se comportou dunha maneira parecida a como se comporta agora Alemaña na Unión Europea: impoñendo aos demais Estados membros as súas políticas á forza. As cidades gregas intentaban rebelarse, pero cando alguén tiña dúbidas sobre o que era xusto ou inxusto mostrábanlle a estampa do Partenón ao solpor e explicábanlle que a civilización era iso e que era para sempre.
Así naceu o éxito do mármore, porque permitía esa alquimia de converter en eterno o efémero e de solemnizar a burocracia. É certo que, ao mesmo tempo que os escultores e os arquitectos extraían pedra das canteiras do monte Pentelicón, os filósofos atenienses debatían na ágora, e nacían a filosofía, a ética e a democracia. Pero, en liñas xerais, na cultura occidental funcionou mellor o mármore, e non só como material construtivo, senón tamén como unha forma de ideoloxía. Descubriuse que a filosofía estaba ben, pero que calquera cousa gravada en mármore tiña garantida maior duración e credibilidade que calquera cousa dita ou escrita con tinta de negro de fume por un sabio. Tampouco é que non se valorasen a ética e a política, pero se un banco ou un parlamento estaban recubertos de mármore parecía que esas cousas xa se daban por supostas.
Así que o mundo se encheu de edificios feitos en mármore inspirados no Partenón: academias, bancos, parlamentos, palacios, museos... Para erixir algúns deles mesmo importouse exactamente a pedra pentélica da que está feito o Partenón. Pódela pisar cando vas ingresar cartos a algúns bancos de California e Nova York. E cando os alemáns chegaron a Atenas durante a guerra, a primeira cousa que fixeron foi plantar a súa bandeira na Acrópoles, xunto ao Partenón, para tomar posesión non só da cidade, senón tamén do significado do mármore, que era o simbolismo do poder e a eternidade. Pola noite, dous rapaces gregos descolgaron a bandeira; un deles, xa nonaxenario, segue dedicado ao mesmo: agora é representante do partido radical Syriza no Parlamento Europeo.
A verdade é que o mármore non é eterno. Despois de todo, non é máis que calcaria sometida a unha enorme presión nas entrañas da terra, e a calcaria non son senón os restos fosilizados de infinidade de esqueletos e cunchas dos seres vivos que nadaban nas augas tropicais das eras xeolóxicas remotas. Xa apenas se fan edificios imitando ao Partenón, e o Partenón mesmo está sometido a constantes coidados paliativos, unha ruína que ameaza ruína.
O Banco Central Europeo, que se inaugurou hai poucos meses en Frankfurt, por exemplo, é de cristal e aceiro, como unha promesa de transparencia e firmeza. Igual ca eternidade do mármore, non hai que crelo demasiado.