A despedida do gaiteiro

Víctor F. Freixanes< / span>

OPINIÓN

05 feb 2012 . Actualizado a las 06:00 h.

N on era o de Penalta que cantou Curros Enríquez no XIX, nin o de Soutelo que pintou Castelao. Tampouco o príncipe cumprido de Rosalía. Nin aqueloutro de Guillarei que ía escoitar o meu avó Valeriano en sendo mozo, que disque andaban medio mundo a pé, por entre montes e toxeiras, só para sentilo afinar a grileira. Non era ningún deles, gaiteiros da memoria, pero podería selo. Méritos tiña dabondo. O pasado 27 de xaneiro faleceu na Coruña un dos patriarcas da gaita galega: Xosé Manuel Seivane, 91 anos, e enterrárono os seus familiares e amigos en San Xurxo de Piquín. Gaiteiros mozos acompañaron o cadaleito ata a derradeira morada, entre eles a súa neta, Susana Seivane. Sempre gustei dos gaiteiros. Polo que son e polo que significan. Nas miñas historias de ficción case sempre aparece unha gaita, símbolo da memoria: o Xohán de Boimorto do Triángulo... que acompaña ao navegante Mariño nas travesías nos mares de Magallanes; o de Muras, a bordo dos barcos da Expedición das Familias a finais do século XVIII, na Cidade dos Césares... No museo de Pontevedra está a gaita gloriosa de Perfecto Feijoo, outro dos grandes. E moito me emocionou, ben me lembro, a presencia dun dos últimos Cachafeiros na Irmandade Galega de Caracas, en 1983, dirixindo un grupo de case corenta rapaces, fillos e netos de emigrantes, fardado de veludo e cargado de medallas que parecía un xeneral soviético.

Os gaiteiros, sen menospreciar outras marcas de identidade, son a esencia da Galicia de noso. Hai algo máxico neles, algo difícil de describir, que resoa ás veces coma un alalá doente no medio do piñeiral e outras veces rebrinca coa alegría da muiñeira. Laio de antigas saudades e, asemade, festa rachada. Tardei en velo así. A miña xeración criouse con outras músicas, os decibelios do rock. Pero co tempo (coa madurez) a música do gaiteiro adquiriu unha significación profunda que hoxe viaxa dentro de min coma unha marca do ADN emocional. A imaxe do enterro do vello Seivane o pasado sábado, escoltado pola mocidade, esa lexión de gaiteiros novos, moitos deles criados ao seu carón, tiña unha forza secreta (e ao mesmo tempo discreta) que me emocionou.

Nunca escribiría este artigo sen esas outras gaitas que o acompañaban. A tradición existe e adquire sentido cando se continúa. Igual que o país. A despedida do gaiteiro, lonxe da melancolía,

Antollóuseme de súpeto a imaxe da esperanza: o pulo que nos mantén vivos. Unha das revolucións (entre outras) que se produciu na música galega dos últimos tempos, avivada en gran medida polo propio pulo do país, foi a irrupción poderosa das novas xeracións: Carlos Núñez, Budiño, Bieito Romero, Ferreirós, Nando Casal e sobre todo, as gaiteiras, esa marabilla: Susana Seivane... As gaiteiras, convertidas en estrelas do noso novo pop, son en si mesmas un acontecemento histórico: aquel lóstrego verde que alumaba ata hai pouco o cabelo rebelde de Cristina Pato. Eles e elas son o futuro, que se renova e non estiña. Como o país, repito, que non renuncia á esperanza.