«A informática require dotes que soen atribuírse a mulleres»

Nieves Rodríguez Brisaboa (A Coruña, 1957) criouse en Madrid e volveu a Galicia con 25 anos para presentarse ás oposicións de mestra de educación especial, logo de ter feito a carreira de Psicoloxía.

-Por qué Psicoloxía?

-Porque era a carreira de modo nese momento. Era a época do psicoanálise, das películas de Hitchcock, e a min gustábame.

-Pero rematou na informática.

-Presenteime ás oposicións de mestra de educación especial porque era a mellor saída laboral para os psicólogos, pero pensei que se non as sacaba era un ano perdido, así que matriculeime en Informática, en Formación Profesional. Aprobei as oposicións e compatibilicei a docencia coa informática. Cando rematei, creouse a Escola de Informática. Renunciei á praza de mestra e fixen a licenciatura. Aprobara as oposicións co número un, e pensei que malo sería que non as volvera a aprobar se o necesitaba, pero xa quedei na facultade como profesora. Son licenciada da primeira promoción.

-É certo que había máis rapazas facendo Informática que agora?

-Si, temos ido para atrás. Cando estudei eu éramos un 30 % de mulleres na aula, e agora non chega ao 10 %.

-A que se debe?

-Daquela, Informática considerábase unha especie de licenciatura en Empresarias con máquina, pero logo, por vez de ser licenciados en Informática pasamos a ser enxeñeiros de Informática. Xa mo dixera unha colega de Barcelona, que fora cambiarlle o nome e baixar o número de mulleres matriculadas. Pareceume unha parvada, pero logo comprobei que era certo. Ás nenas, a palabra ‘enxeñería' bótalles para atrás, semella que é unha carreira masculina. Pero hai algo máis, porque si hai mulleres en enxeñería naval ou en telecomunicacións, polo que eu penso que ten que ver coa imaxe friki que transmite o cine do informático como un tipo un pouco porco que lle gusta traballar de noite nun soto, en plan lobo solitario.

-É falso?

-Totalmente falso. Un informático precisa ter habilidades de comunicación, porque vai ter que desenvolver aplicacións en beneficio dos demais, da medicina, da industria ou das administracións públicas, e ten que entender o que o outro necesita e poñerse na súa pel. Pero ademais, os proxectos informáticos grandes precisan do traballo en equipo de moitas persoas, así que tamén hai que ser empático. E logo, é un traballo que require moita pericia e meticulosidade e hai que ser curioso e creativo, porque hai que desenvolver solucións innovadoras. Son todas calidades estereotipadas das mulleres, así que a informática require dotes que soen atribuírse ás mulleres, que adoitan considerarse femininas.

-Os alumnos déixanse levar por eses estereotipos?

-Si, o problema dos estereotipos é que tenden a cumprirse. Poucos rapaces chegan á Facultade de Informática aspirando a ser directivos de empresa con garabata. O que chegan son rapaces que se identifican con ese estereotipo friki, e ademais, parécelles interesante.

-Vostede é un bo exemplo de que ese estereotipo é falso, xa que ten feito un traballo importante en beneficio da sociedade.

-Coñécese moi pouco o traballo do profesorado universitario. É necesario sinalar que o profesor universitario dedica non máis dun 25 % da xornada a actividades docentes; o resto do soldo nolo gañamos facendo investigación. Ás veces, aos políticos éncheselles a boca falando de investigación, pero neste país só se fai investigación nas universidades e no CSIC.

«Aínda non sei se a revolución tecnolóxica é a favor das persoas ou do capital»

 

 

O covid foi un reto para os investigadores en xeral, tamén para os informáticos. «Seguimento de persoas, control da epidemia, prognóstico, rastreo de contactos... Estase a facer moita investigación».

-¿Como foi o confinamento?

-Foi terrible, un sobreesforzo dar as clases online. A forma máis barata de dar clases con certa calidade é poñer un profesor diante dun encerado e que explique, de xeito presencial, a un número de alumnos. Se queres ir a un sistema online como o da UNED precisas que os profesores adapten o material, cren unidades didácticas, atendan aos alumnos por correo electrónico e fagan videoconferencias. E logo hai que avaliar doutra maneira, porque non tes o alumno diante facendo un exame. Así que na pandemia, a docencia nos ten ocupado máis tempo do habitual para ter acadado niveis de formación inferiores, que ninguén se leve a engano.

-Acelerou o confinamento a informatización da sociedade?

-Si, sen dúbida. Estaba claro que viñera para quedarse, pero o coronavirus acelerouno todo, para ben e para mal. Na universidade hai agora unha polémica pola presentación das teses online. Sae máis barato porque aforras en viaxes e dietas do profesorado, pero pérdense moitos contactos e a posibilidade de intercambiar ideas que poden xerar novas investigacións. Non toda a dixitalización é necesariamente positiva. Eu creo que unha sociedade dixitalizada gaña tempo para o ocio, pero tamén pérdense moitos postos de traballo polo camiño. Por iso todos os partidos políticos se puxeron de acordo para aprobar o salario mínimo, que ata se ten aprobado noutros países europeos por gobernos de dereitas, porque saben que é a única maneira de poder manter a xente que o sistema de dixitalización progresivo vai expulsando fóra do mercado laboral. Isto é unha enorme reforma dos medios de produción. A xente ten que comer, claro, pero é mellor gañarse o pan co traballo. Estamos na metade da revolución tecnolóxica e eu aínda non sei se é a favor das persoas ou a favor do capital. É tremendamente inquietante.

-O ano pasado déronlle o Premio Nacional de Informática.

-Si, pola transferencia de coñecemento á industria ao longo da miña carreira.

 

Experiencias que marcan a vida

 

 

Nieves non ten fillos. «Os meus alumnos de doutorado son os meus fillos». Recoñece que dedicou a vida ao traballo. «Eu traballo mañá, tarde e noite». Pero a carreira, a docencia e a investigación lle teñen devolto esa entrega con creces. «Son moi afortunada, teño vivido moitísimo e coñecido moitos compañeiros de viaxe nesta aventura que é a investigación». Esas viaxes a sorprenderon, por exemplo, en Chile cando foi o levantamento popular. «Facíamos bromas e diciamos que fora como un ensaio do confinamento». Ou en Bolivia cando Evo Morales entrou no Parlamento «e fun testemuña da primeira investidura dun indíxena». Moitas experiencias fermosas que agora quedan un pouco en segundo plano na vida de Nieves, porque hai só uns meses perdeu un irmá en Madrid, non polo coronavirus, pero si por non ter ido ao hospital no confinamento. «Fomos desas familias de velorios de dez persoas ao que non puidemos ir os irmás porque estabamos confinados cada un na súa casa. Foi terrible».

«As vistas da enseada do porto de Lorbé, desde a miña casa de Sada, o meu antídoto contra o estrés»