Unha das escenas máis emblemáticas da historia do cine negro acontece no tren nocturno de Perdición, cando Fred MacMurray camiña polo convoi axudado por unhas muletas mentres agocha o rostro para facerse pasar polo marido asasinado de Barbara Stanwyck. O momento está cargado de tensión, non en van a parella de criminais está a culminar un plan co que pensan estafarlle unha boa cantidade de dólares á compañía de seguros. Pero é tamén unha desas pasaxes con aroma de lenda que, polo fascinante do escenario, convida a encontrarse con estrañas nostalxias que chaman por un mundo que nunca coñecemos. Non é que ese ferrocarril sexa o Orient Express de Agatha Christie ou Graham Greene, que son palabras maiores, pero hai que recoñecerlle un posto de honra na clasificación dos memorables.
Veume á cabeza o paseo de Fred MacMurray mentres facía nun Alvia os corenta minutos que separan Santiago de Ourense, unha viaxe bastante menos aventureira que a ruta París-Estambul que cubría o Orient Express nos seus tempos de esplendor. E pensei que o ambiente do meu vagón, no intre en que buscaba os servizos, estaba ben lonxe desa atmosfera entre fatal e romántica do tren que aparece no filme de Billy Wilder. Viaxeiros con máscaras, olladas concentradas nos móbiles, sinais de whatsapps entrantes, listas de reprodución desbordándose alén dos auriculares, e a sensación —para min, triste— de que todo tránsito contemporáneo debe ser despachado obrigatoriamente coa atención noutro sitio. Nada que puidese empurrarme a perpetrar alí un plan coma o de Perdición.
Sería absurdo ter nostalxia dunha época en que o tren era un luxo ao que se accedía en contadas ocasións, agora que se converteu nun transporte popular que permite grandes desprazamentos de viaxeiros. Pero de cando en vez non podo evitar que o pensamento se me vaia a aqueles convois antigos que xa só coñecemos polas películas, e nos que moito me gustaría ter viaxado. Trens sen abono gratuíto (a perfección non existe), pero nos que un mozo moi disposto se ofrecía a levarche a maleta ao compartimento antes de indicarche a hora da cea no restaurante. Trens nos que podías ser o criminal misterioso que camiñaba ata o último vagón agochando a súa identidade baixo o sombreiro. Trens aos que podías subirte convencido de que nas profundidades da noite te agardaban os brazos de Barbara Stanwyck para arrastrarte a ser un perdidiño.