Fernando Abreu, de Cuarteto Caramuxo: «Somos uns outsiders, algo así como os friquis do clásico»

A álbum por década sáelle a conta a Cuarteto Caramuxo. Aínda que neste caso, con ser importante, pode que o de menos sexa a produción discográfica. O transcendente é o seu labor na procura de novos camiños musicais a partir da reinterpretación e actualización de melodías esquecidas, instrumentos que foron tradicionais e hoxe tornaron infrecuentes e unha vontade audaz e inalterable de rachar coa monotonía e co formalmente establecido. Hoxe estrean Reviravoltas, unha exquisitez, unha marabilla. Nótase a evolución. «No primeiro disco eramos menos atrevidos, fómonos atrevendo cada vez máis e neste está claro que nos atrevemos moito», apunta Fernando Abreu, un dos clarinetistas do sexteto.

—Basta con escoitar «Santa Porta» para atestalo.

—Santa Porta está inspirada nun grupo alemán que me gusta moito, Meute. En realidade, é unha brass band que fai música en acústico, pero que soa a electrónica. Así que se nos pasou pola cabeza experimentar nós con algunha canción e levala aí. Aínda que no noso caso si que lle engadimos unha achega electrónica.

—E coincide con toda esta eclosión da música tradicional vinculada á electrónica.

—Si, ao final estamos todos aí dicindo «e que pasa se o facemos?». Nós intentamos non perder a nosa esencia, pero ao mesmo tempo que sexa un pouco un divertimento.

—É tamén un xeito de chegar a outros públicos?

—Si. Moitas veces nos teñen dito que eramos un grupo de teatros, que non nos vían en festivais. E nós realmente enriba dun escenario, se queremos, podemos ter moita caña. Podemos encaixar no festival no que nos queiras meter. Dalgún xeito, o título desa canción xoga con iso, con abrir portas. Aínda que, en realidade, se chama así porque a melodía era dun canto de cego que se cantaba na Porta Santa da catedral.

—Escribe Guillerme Inácio no disco que «Reviravoltas» soa intrépido e atrevido pero, á vez, harmonioso e coa bravura e o poder da nosa raíz. Cal é ese poder?

—Guillerme di que ve en nós o mesmo que ve nas súas recollidas de campo, que nos ve unha conexión clarísima coa música de raíz. Seguramente, ten que ver coa nosa forza en directo. Porque nós podemos ter esa delicadeza, esa elegancia e esa corrección que nos vén de ser rapaces formados no conservatorio, pero cando queremos ser bravos podemos selo. E moito. Nós sempre quixemos rachar esas fronteiras que o conservatorio nos impoñía. Cando empezamos a facer isto no conservatorio mirábannos con cara rara.

—Para os do conservatorio erades os rariños, para os do tradicional sodes os rariños, para os dos jazz sodes os rariños...

—Si, si (ri). E iso inflúe bastante á hora de que sexa difícil que nos programen, porque din que non nos ven en ningún lado. Os tradis obviamente non nos ven como tradis, os do jazz non nos senten como jazz, e para os clásicos somos algo así como os friquis do clásico. Si, somos uns outsiders.

—E sentídesvos así, uns friquis do clásico?

—Dalgún xeito, si. O mellor de todo é que custounos ser os friquis do clásico pero agora, cando damos concertos nos conservatorios, comprobamos que aos alumnos atráelles moito o que facemos. No fondo ves que aos rapaces encantaríalles saírse máis dese concepto clásico. Pero é que os conservatorios non se abren ao jazz nin á experimentación. Nin sequera á música contemporánea, que debería estar no seu campo. Non sei, ao mellor é que o nome lles afecta, pero nos conservatorios segue habendo moita mentalidade musicalmente conservadora.

—Vós no só rachades con certos conceptos musicais establecidos, senón tamén cos postulados estéticos ao uso.

—A ver, nós temos a formación clásica e iso non nolo vai quitar ninguén, pero a nosa proposta ten moito que ver, precisamente, con romper co clásico. E si, dende o punto de vista estético tamén. Os primeiros concertos de Cuarteto Caramuxo, hai máis de 30 anos, eran no propio conservatorio e, de súpeto, apareciamos nós con camisas cada un dunha cor distinta. Pareciamos Parchís, pero queriamos rachar con todo aquilo do traxe negro e a paxariña.

—Outro elemento que vos define é o sentido do humor, demasiadas veces ausente nestes tipo de propostas.

—É que non ten ningún sentido renunciar ao humor. Os compositores clásicos teñen moito humor na súa música. E recuperarllo desmitifícaos un pouco. Nós nunca renunciamos a iso. Parécenos fundamental. Por que non te podes rir nun concerto de música clásica? Como din Tanxugueiras, non hai fronteiras. E onde as haxa, hai que derrubalas.

---

---

---