A meiga de Luaña era inútil da man dereita desde que unha serra da fábrica de conservas lle cortou os tendóns, pero botaba as cartas coa esquerda e tiña fama de acertar, ata que morreu dunha pedrada mal curada.
A historia remóntase á segunda metade do século pasado, nunha parroquia devota de chagas, bágoas e sexo en camisón, que cada ano recibía a visita dun freire de palabra ardente para incitar a unha vida de penitencia e arrepentimento entre tanta muller de ausente, cando a primavera fai florecer os arumes e as cores do instinto.
Na ocasión que nos ocupa, o predicador subira ó púlpito arregando contra aqueles que por métodos pouco devotos tratan de curar os males do corpo e da alma con palabras ilusionadas. Aquel capuchino, exaltado no ardor do seu sermón, acabou recomendándolle ós presentes que renegasen de persoas adictas a fantasiar, e a apartalas da vida da comunidade, a lapidalas como se lapida a un can rabioso, a negarlles o pan e a auga. Aquela era a mesma autoridade exhortando ó pobo cunha norma de conducta fanática e intolerante, e quen non vise nisto os estertores da inquisición non estaba ben da vista. Non había enfronte un tipo cun caparucho na cabeza nin un sambenito colgado dos pescozo, pero todos na igrexa viraron a vista cara aquela toca que sempre levaba un mazo de naipes na faldriqueira, e quen máis e quen menos lembraba terlle pagado unha ducia de ovos por un xarope ou dúas pesetas porque lle dixese que o seu mozo, segundo auguraban as cartas, tamén lle facía as beiras a unha rapaza doutra parroquia; unha toca contra quen non faltou quen a acusase de botar a perder unha maceira, unha vaca ou un gato despois de que os seus ollos os mirasen. Sen citala, todos lamentaron que aquela, con catro palabras amables gañaba o pan seu de cada día sen romper o lombo ó xornal ou arrastrando patelas de peixe no peirao.
E que isto sucedeu, sucede e sucederá sabémolo por experiencia de anos recoñecida tanto no refraneiro como por mor dos moitos tratados sobre ética e estética que de casos semellantes advirten, sen esquecer o concepto ese que diferencia á bruxa da meiga, da sabia ou da compoñedora, segundo a necesidade do intérprete, desde os estudios de Caro Baroja ata o recente libro de Mikel Azurmendi, sen esquecer os gravados de Goya ou o poema de Celso Emilio. Todo fala da inxustiza contra o diferente e dunha sociedade necesitada de cordeiros doados de sacrificar, que sen embargo exculpa ó lobo por ser lobo, deixando que entre todos dirixan o covarde dedo acusador polo camiño preferido dos manipuladores da xustiza, animando a unha lexislación trampulleira e arredando a procura da concordia. Aí está o triunfo do imperio do medo e da ameaza sobre o da lei, a voz dun déspota que, por amosar o seu poder ou apoderarse dalgún ben alleo acusa e difama como Bush contra Irak ou o ministerio fiscal contra os xuíces díscolos coa submisión. E así foi no caso este da bruxa de Luaña, cando á saída do acto relixioso, algún rapaz (porque logo sempre levan a culpa os rapaces), aguilloado polo freire ou por quen no adro lembrou as palabras do predicador, tiroulle unha pedra chamándolle bruxa do demoño, e con el outros acompañaron o festexo pedrallento. E por mor dunha daquelas pedradas a carteira tivo unha infección e apareceu morta, segundo o diagnóstico do forense, por unha ferida mal curada e por vivir nunha mísera, insalubre e marxinal choupana.
Non había probas contra quen esgrimiu as pedras nin contra ninguén máis.