Extracto do capítulo 20 das memorias «O latexo da vida e da conciencia» que presenta Rafael Pillado mañá no campus
08 mar 2012 . Actualizado a las 07:00 h.Como acordáramos, saímos en manifestación desde o Cantón, subimos á Praza de Armas por Rubalcava, seguimos a rúa Galiano até chegar á Praza de España e continuamos a marcha cara á estrada das Pías. Ao longo do percorrido fomos coreando consignas en relación ao retorno dos despedidos e á reapertura da empresa, cuhna pitada especial ao pasar ante as casas dos enxeñeiros. Entramos na estrada das Pías, sen que aparecese a policía por ningunha parte. Eu ía na cabeza da manifestación cando chegamos á ponte sobre a Rúa Nova. Nese momento, advertimos a chegada dun destacamento policial pola rúa Ramón e Cajal das Casas Baratas. Nada facía presaxiar o que estaba a piques de suceder. Recordo que retrocedín cara ao lugar por onde apareceran os grises. Estaba chegando, cando presenciei como a policía intentaba cortar pola metade a manifestación, co ánimo de dispersarnos. Dunha parte, os manifestantes, que se aprovisionaran de pedras, arróxanas contra a Policía Armada; enfronte, os membros desta abren fogo contra eles, nun enfrontamento a todas luces desigual. Verdadeiramente, quen escolleu aquel punto para disolver a manifestación nin sequera se fixou na existencia alí dun vertedoiro, cheo de pedras e tixolos rotos, de onde foron recollidos polos traballadores, que se estaban defendendo, como podían, dunha carga policial violenta e desproporcionada.
Era tal a indignación polo sucedido o día anterior, agora exacerbada por esta nova agresión, que xamais tiven ocasión de ver tal cantidade de pedras voando como as que divisei ese día cruzando o aire. Por unha desas estrañas asociacións da mente, acordóuseme un comentario escoitado sobre a forma en que se cazaban os pardais na China. Dicíase que era tanta a cantidade de aves que, con só aplaudir cando estaban no chan, ao saír voando, matábanse unhas contra outras. Ese era o efecto que me producía a escena. Unha remesa collía pedras e tirábaas, mentres a seguinte facía provisión de novos proxectís, e así sucesivamente, como unha batalla medieval.
Xusto ao chegar á esquina que ocupa hoxe o CIFP Ferrolterra, pechados cun valo en toda a súa extensión, xa percibín que a policía estaba retrocedendo. Púxenme á cabeza do grupo que estaba obrigando aos grises a retirarse, practicamente chegando a primeira fila. Á altura do que hoxe é a entrada do centro de formación profesional Ferrolterra, só tiña por diante a Daniel Niebla, que corría levando debaixo do brazo dereito o seu «buzo» de traballo envolvido ao estilo de Bazán (metido nuhna das perneiras, formando unha especie de bola).
Nese momento, xa a policía estaba chegando aos autobuses que deixaran poucos metros máis atrás e no mesmo sentido, á esquerda, próximos ao valado. De súpeto, Daniel cae dobrándose sobre si mesmo, e queda tendido no chan, nunha estraña posición.
Por un instante, pensei que tropezara. Ao achegarme e intentar levantalo, vin como desde o centro da sua fronte manaba unha fonte de sangue. Quedei arrepiado. Houben de soltalo precipitadamente, porque advertín que a policía dispúñase a atacarnos novamente. De feito, as súas forzas repregáranse cara aos autobuses, para cargar as súas armas; pero vendo o ímpeto dos manifestantes, que non renunciaban a perseguilos, elixiron cargar contra nós, supostamente, para gañar espazo, entrar nos coches e saír de alí a toda velocidade. No transcurso dese breve contraataque, recolleron o corpo de Daniel e levárono con destino descoñecido.
Varios mozos, desde a súa vivenda, situada xusto enfronte do que hoxe é a entrada do centro Ferrolterra, seguiron os acontecementos. Unha destas testemuñas declara: «A manifestación dos traballadores da factoría E.N. Bazán atopábase reunida nas inmediacións das rúas Ramón y Cajal, estrada das Pías (entón chamada Avenida Jorge Vigón), e 10 de Marzal (por entón avenida de Antonio Piñeiro). Ao redor das 8.30 chegaron ao lugar dos feitos os policías armados, ocupando varias furgonetas, nas cales viñan entre 50 e 60 axentes».
«Distribuíronse en tres grupos. Uns aproximábanse aos traballadores pola rúa Ares (Travesía de Neda), rúa interior das casas baratas (Recimil), en dirección ás Pías. Outros por detrás duns valos de obra onde hoxe está situado o Instituto Ferrolterra na rúa Ramón y Cajal, e o groso da forza ocupaba o ancho da rúa. Dúas furgonetas quedaron aparcadas á altura da entrada do Instituto. A policía cargou contra os manifestantes e foron rexeitados polos traballadores a pedradas. Na súa retirada os axentes deixaron sen apoio ao chofer dunha das furgonetas. Os traballadores seguían avanzando a pedradas contra eles, aquel quedou aínda máis só. Ao quedarse aillado o chofer refuxiose na última fila do asentos do seu vehículo e empezou a disparar coa súa pistola. Xusto nese momento caeu abatido Daniel Niebla».
«Inmediatamente, o sarxento ao mando da policía colle unha metralleta nun dos vehículos situado na retagarda e abre fogo, de arriba abaixo, sobre os traballadores. Para salvar as súas vidas, estes comezan a retroceder. Varios caen feridos, momento que aproveita a furgoneta para retirarse (a outra e un jeep que lles acompañaba, xa fuxiran). O mesmo fai o sarxento».
«Algúns veciños dos pisos altos arroxaban obxectos, sobre todo botellas, contra a policía, mentres outros os insultaban a berros».
«Como anécdota, indicar que, na esquina próxima ao monumento ás vítimas 10 de Marzo, un policía estaba golpeando brutalmente a un traballador maior. Ante tal salvaxada, un compañeiro, cunha pedra de importantes dimensións, golpeouno e fixoo caer no chan. O policía sacou a pistola e amenazou con dispararlle de socato».
Esta información contradí claramente aqueles rumores, sen fundamento, que daban noticia, hoxe descartada, da presenza dunha metralladora no campanario da igrexa do Pilar.
A partir dese momento, a rúa queda ocupada polos manifestantes e o chan totalmente cuberto de pedras. A escena era realmente terrible.
De volta cara ás Pías, comprobei que algúns compañeiros resultaran feridos. Tiven a sensación de que podía haber moitos outros, e até mortos. Moi próximo xa a esa estrada, comentáronme que Amador, de quen non pudieron darme moitas referencias, fora trasladado moi grave, a un hospital. Por outra banda, no centro do viario das Pías, atopábanse varios vehículos estacionados, entre eles un autobús do Ideal Gallego que mostraba impacto de bala, e un camión cargado de grava miñuda. Parecían compor unha barricada. Non é que fosen parados polos manifestantes. Detivéronse eles mesmos ante a gravidade da refrega que contemplaron e o volumen de manifestantes que se atoparon ocupando a zona.
Debo insistir en que non puidamos prever o que logo sucedeu. A nosa intención, como xa quedou de manifesto, fora marchar a Caranza, de forma pacífica pero decidida. En tal situación, presentouse a policía Armada, pretendendo cortarnos o paso e, con tanta tensión acumulada ás costas, os manifestantes responderan á agresión. Pero ninguén esperaba aquela resposta abrindo fogo e asasiñando a compañeiros.
Nun momento de gran confusión, cos compoñentes das Comisións dispersados, tiven que decidir persoalmente. Era necesario mandar unha mensaxe a todos cantos permanecían no lugar; unha parte xa se disgregara. Decidín subir ao camión parado. Ao pretender falar non se me oía porque aínda tiña a voz peor que o día anterior. Pedro López Bonome, que se atopaba ao meu lado, ofreceuse para repetir as miñas palabras. Agradecín a súa axuda e subiu el tamén ao camión. Entón indiqueille: «Mira, sen berrar moito (referíame a que non se lle oíse máis aló da zona), comunícalles que, ás dúas da tarde, debemos concentrarnos todos aquí». Pero fíxoo con toda a súa voz , que era moita.