Antonio Tojeiro: «No percebe, furtivos fomos todos»

Ana F. Cuba CEDEIRA

CEDEIRA

I. F.

La vida le condujo a un oficio que no quería y al que acabó entregándose «con paixón»

27 dic 2022 . Actualizado a las 13:20 h.

Antonio de Teixidelo nunca quiso ser percebeiro. Pero como «pola vida non vas por onde queres, senón por onde te leva», ha dedicado 46 de sus 59 años al mar. Nació en Teixidelo, una aldea cercana a San Andrés, donde en 1959 aún no había luz. «Na miña casa había cociña económica e auga corrente, que non era o habitual; os tres nenos iamos andando á escola a Meizoso, a catro quilómetros», evoca. Su hermano, con 11 años más, y un vecino trabajaban en el monte, plantando y abriendo cortafuegos.

«Daquela, a xente de Cedeira ía a pé a Teixidelo aos percebes. Un día foron meu irmán e o compañeiro, vendéullelos meu pai en Cedeira, e se na Forestal cobraban duascentas pesetas, fixeron mil. E empezaron a ir, de cando en vez», cuenta. Con 12 años, él acudía a clase en una moto vieja de su hermano, por una pista de tierra. «Meus pais eran agricultores, aquilo non xeraba cartos e eu necesitábaos para a gasolina». Así se inició en el percebe. «Baixaba con eles, vendían a miña parte e traíanme combustible».

Ni mecánico, ni fontanero

Pero a Antonio no le gustaba bajar a la zona de la Mina, conocida hoy como la playa de arenas negras. «Tiña que ir buscar as cabras ao cantil e molestábame subir». No quería ser percebeiro. Su ilusión era convertirse en mecánico: «Encantábanme os motores e fun a mestría [en Cedeira], pero só vin bancos con limas e tornillos». Y abandonó. Probó en un taller, cambiando ruedas, pero lo dejó. «E fun aos percebes». Aspiraba a un oficio y aprendió fontanería: «O que cobraba por día non me chegaba para pagar o menú no restaurante O Marisco».

Con 17 años sacó el carné de conducir y pidió un aumento de sueldo. «O xefe díxome que non, e fun aos percebes». Hasta que aceptó la propuesta de otro fontanero y se hicieron socios. «Pero veu a crise da construción dos 80, el tiña fillos e díxenlle ‘eu volvo ao percebe, ti segue traballando, e polo menos comemos os dous’». Rondaba los 22 años, compró una embarcación con su hermano y ya no hubo vuelta atrás.

«E encantado cos percebes, tiven moita sorte, nunca me vin nun apuro forte de dicir ‘a ver se saio desta’. Unha vez -relata-, cerca da praia de areas negras, cruzando cara a San Andrés, o compañeiro agarrotouse e non andaba nin para diante nin para atrás. Boteille a man ao traxe de augas, pegueille un berro e funo sacando ata riba do muro».

Nunca sintió tanto miedo como aquel día, y eso que no sabía nadar (aprendió hace unos años, acompañando a su mujer, Fina, a la piscina). «A miña obsesión era atopar algo que me permitira flotar, comprei un traxe de neopreno en Maristany, en Ferrol, que rompía a vestilo, e custara unha pasta; despois levaba un salvavidas; outro pescador regaloume un cacho de pantalón de neopreno para que me dera flotabilidade...». Hasta que pudo conseguir un traje moderno, que le daba seguridad en el agua.

De Camariñas al cabo Peñas

Por tierra, Antonio ha ido en busca de percebes hasta Camariñas o el cabo Peñas (Asturias). «Ata 1989, do 1 de maio ao 30 de setembro non deixaban vender na lonxa de Cedeira, e vendiamos por fóra; pero nese ano a Xunta multou a varios fresqueiros, e pararon de comprar», cuenta. En aquellos años decidieron asociarse, él era vicepresidente del colectivo de percebeiros y en una entrevista con el conselleiro de Pesca, Enrique López Veiga, le propuso «legalizar» su trabajo, controlando kilos y zonas.

«Díxenlle ‘será vantaxoso para o percebe e para nós’». A raíz de aquel encuentro se levantó la veda dos meses en verano, con un tope de seis kilos al día. «Os fresqueiros compraban seis quilos na lonxa e por fóra o que había, e empezaron os problemas entre nós, uns eramos partidarios de cumprir e outros non...»,.

Antonio vivió en primera línea la guerra del percebe, a raíz de que la Xunta delimitara las zonas. Para los percebeiros de Cedeira, de Punta Frouxeira hasta Pedra Barcelona (en la garita de Herbeira). El 1 de junio de 1999 desafiaron la prohibición, con todas las planeadoras de Cedeira en Os Aguillóns (Cariño) y la solidaridad de los pesqueros, con las lanchas de la Xunta y la Guardia Civil dispuestas a decomisar el percebe. «Non serviu de nada... Creouse conflito entre a xente de Cedeira, familias, veciños».

«No percebe, furtivos fomos todos», reconoce. Defiende una regulación que permita «abastecer o mercado sen que caia o prezo». ¿Lo más peligroso? «Hoxe, non ter zona de abrigo, porque arriscas moito». En el tramo de costa que explota Cedeira solo se puede faenar con viento de nordeste o con calma. Demasiados días en tierra. Sabe lo que es pasar cinco meses sin ingresos y conoce a algún percebeiro que cobró 700.000 pesetas en una semana. «Tiña paixón polo mar, a liberdade que che dá, es o teu xefe, motívaste...». Ahora, jubilado, cuida la huerta, pesca chipirones en el muelle, «por primeira vez», y echa la partida en el Marino. «Por onde a vida te leva...».