Sabio si, e humilde, amable, cordial e xeneroso, como os que o son verdadeiramente. Chámase José Luis Comellas García-Llera, ten 83 anos e leva medio século afincado en Sevilla, pero naceu en Ferrol, na rúa Real, esquina a Méndez Núñez e a praza de Amboaxe, nun fogar marcado pola vocación cultural e a sensibilidade relixiosa. O pai, don José, fillo de don Manuel Comellas, era avogado de ferrocarrís, pero canso de defender a empresa contra as xustificadas reclamacións dos usuarios, colgou a toga e adicouse á docencia, dando clases de Física e Química, que era o que lle gustaba. A nai, dona Mercedes, excelente pianista, non volveu actuar en público desde que casou, pero na casa seguiu facendo música, e como José Luis soía pasarlle as follas das partituras, aprendeu as notas, os tempos e os compases, sen darse conta. O matrimonio tivo cinco fillos, todos felizmente vivos. O maior, Manuel, de 97 anos, vive na Coruña, pero en Ferrol deu clases de matemáticas, no Tirso; Pilar, de 94, é a viúva de Juan Cardona; María Dolores, de 81, e Memela, de 80, son monxas da Compañía de María en Brasil e Compostela, respectivamente.
José Luis estudiou Filosofía e Letras en Santiago, e como daquela só había Sección de Historia, fíxose historiador. Licenciouse no 1951 con Premio Extraordinario Fin de Carreira e obtivo, ademais, o Premio Ourtvanhoff ao mellor estudiante da universidade.
No 1953 doutorouse en Historia pola Complutense de Madrid, coa tese Los primeros pronunciamientos en España, que lle valeu o sobresaliente cum laude e pola que recibiu, en 1954, o Premio Nacional Menéndez Pelayo. No 1963 acadou a cátedra de historia na Universidade de Sevilla, e desde entón leva publicados oitenta libros, o último, o pasado mes de maio, sobre a viaxe de Magallanes-Elcano, que plantexa e resolve interesantes problemas de navegación, ademais de dar a coñecer unha das grandes aventuras da historia.
Se como historiador acadou José Luis Comellas o recoñecemento que a súa obra merece, non é menor o seu prestixio como astrónomo. Hai moitos anos que ten en Mairena de Alcor un observatorio que lle permite publicar tratados como Catálogo de estrellas dobles visuales, El mundo de las estrellas, La ruta del cometa Halley, Vida y muerte de las estrellas, Guía del firmamento... , e axuntar as dúas grandes paixóns como investigador en El cielo de Colón: técnicas navales y astronómicas en el viaje del descubrimiento.
Mesmamente foron as asociacións de astrónomos quen conseguiron que o concello de Sevilla acordase, en abril de 2011, adicar unha rúa ao sabio ferrolán. Decidiuno un goberno socialista e puxo a placa -que di Calle Astrónomo José Luis Comellas- un goberno do PP.
Foi a última vez que os dous partidos políticos compartiron unha opinión.
José Luis Comellas, autor de Nueva historia de la música e dunha biografía de Beethoven, toca o piano e tamén a cítara, quizais porque -seino por el- este instrumento con forma de triángulo equilátero e quince cordas é expresión gráfica do Teorema de Tales, do que Pitágoras deduciu o propio Teorema e a relación das notas coa lonxitude da corda, que deu lugar á estructura musical de Occidente. Tamén me dixo que, por razóns de idade, vén menos a Ferrol, pero que, durmido ou esperto, eso dá igual, soña co seu Ferroliño todos os días e todas as noites.
siro@siroartista.com