José Antonio Seoane, catedrático de Dereito na UDC: «Aos científicos hai que asesoralos»

No corazón da Facultade de Dereito da UDC, José Antonio Seoane (Ferrol, 1967) aluméame sobre dereitos dos que nunca escoitara falar. Estudoso da filosofía do dereito, acaba de ser nomeado membro do Comité de Bioética de España.

—Hai que felicitalo.

—Pois si. É unha honra. Somos 12 membros. É un recoñecemento que ten que ver coas liñas de investigación que estudo.

—Este fin de semana tiveron un congreso na Coruña sobre os novos dereitos humanos. Cales son?

—A discusión era se hai realmente novos dereitos humanos. Temos un risco de inflación, porque o termo dereito é un termo fetiche. Ti emprégalo e semella que tes razón, exclúes a posibilidade de argumentar. Así que discutimos que é un dereito e que non o é. Hai áreas nas que a filosofía, a política, o dereito, ten que dar resposta: as biotecnoloxías, a intelixencia artificial, a neurociencia... Desafíos novos e temos que ver se os dereitos actuais abondan ou non.

—Falaban vostedes de neurodereitos, porque poden controlar o teu cerebro e manipulalo...

—Aínda non se pode facer, pero convén ter a prevención para que non haxa esa manipulación. En Estados Unidos hai un movemento poderoso a favor e Chile pretendía incluílos na súa Constitución. Non se trata só de que poidan ler o que pensan os nosos cerebros, senón inducilos ou manipulalos.

—Dá medo.

—Haberá quen queira que melloren a súa condición cerebral. Non é só rexeitar a invasión do cerebro, senón impedir que sexa manipulado. Iso supón problemas de liberdade, igualdade ou xustiza porque, quen terá acceso a esas tecnoloxías?

—O que teña cartos, claro.

—Claro. Isto son problemas do primeiro mundo, aínda que se podemos inducir algún comportamento, chegará a todas as partes do mundo.

—Cando se completou o xenoma houbo un gran debate ético do que pouco se escoita xa...

—O debate segue, aínda que xa non é tan atractivo como cando nace. Agora a fascinación vai pola intelixencia artificial.

—Aí está o tema da axencia de supervisión... A ver se vén para Galicia.

—A Coruña ten unha boa candidatura, coa cidade das TIC, a cualificación dos investigadores desta universidade, o Citic... Santiago ten estupendos investigadores tamén, pero A Coruña é moi boa candidata. Sería un pulo para toda Galicia.

—Ás veces parece que nos atropela a tecnoloxía.

—É a sensación con calquera novidade. Primeiro unha sensación de asombro e despois de descoñecemento. Temos que reflexionar sobre que tipo de sociedade queremos. Temos unha serie de novidades técnicas ou científicas, pero debemos preguntarnos para que as queremos. A ciencia non vai parar, pero a pregunta sempre é a mesma: é eticamente correcto todo o tecnicamente posible?

—Eu diría que non, non?

—Xa, pero... Logo hai que definir que é eticamente correcto.

—Home, todo non vale.

—Hai científicos que apelan ao que chaman imperativo tecnolóxico: se algo se pode facer, vaise facer. Por iso hai que combinar as respostas científicas con outras. O científico aspira a mellorar o seu saber.

—Aos científicos hai que suxeitalos.

—Non! Aos que pensen só cientificamente. Os científicos son bastante razoables, pero tamén hai que asesoralos.

—Somos unha sociedade de cidadáns ou de consumidores?

—Probablemente do segundo. O que si que somos é unha sociedade máis individualista do que deberiamos. Pensar na colectividade é moi difícil, pero é o auténtico sentido da cidadanía.

—Tamén abordaron os dereitos da natureza.

—Tamén. A Constitución de Ecuador propuxo o dereito da Nai Terra. A discusión era se unha entidade como esa pode ter dereitos. Nós temos a obriga de protexelos, pero non recoñecendo un dereito humano á Terra.

—Temos no Parlamento unha lei que protexe os dereitos dos animais.

—Non falamos diso no congreso, pero é un elemento moi polémico porque algunha destas lexislacións pode colocar a certos animais nunha posición que prevaleza aos seres humanos. É claro que hai que evitar o sufrimento dos animais, pero elevalo á categoría do dereito pode ser inadecuado.

—Falemos de cousas máis serias: Celta ou Dépor?

—Dépor. O Dépor ten algo impagable: o afecto que lle ten a xente. Iso si que é un amor incondicional.

—Faga unha pequena autodefinición.

—Son unha persoa tranquila, feliz e afortunada.

—Dígame cousas que lle gusta facer no seu tempo libre.

—O que máis, a música. Para escoitala e para tocala.

—Que toca?

—O piano e a guitarra.

—Cociña?

—Si, pero gústame máis comer que cociñar.

—Algo repugnante.

—A xactancia, a soberbia.

—Que lle diría á persoa que era aos 18 anos?

—Pagou a pena. Eu fun mal estudante, pero tamén lle diría que era posible divertirse e estudar un pouco máis. Aínda que non elimino nada da miña vida.

—Unha canción.

—Bahia com h. É unha canción tradicional que interpretaron Joao Gilberto, Gilberto Gil e Caetano Veloso. Sempre a canto cos meus irmáns.

—O máis importante na vida?

—A saúde. A noción actual inclúeo todo: ter unha vida satisfactoria na que poidas participar na comunidade.

---

---

---