Tal e como van as cousas, raro me parece que toda a xente que se vai cara Suíza non probase sorte nas explotacións gandeiras. Pero xa non é de agora: nin nos anos de maior éxodo era ese un destino natural, malia que naturalmente a meirande parte dos traballadores medraran entre mato e cortes, nabos e aveas, baldes e buceiras. Si, estaban aló moito máis adiantados, pero tamén no resto: aínda resoan as descricións admirativas do ben que se traballaba por aqueles vales nas obras e nas fábricas. Pero das granxas, pouco. Sería polo soldo, pola falta de tradición ou porque iso de que chega un e leva a vinte detrás, non se produciu en masa, como si noutros sectores.
Pero sempre hai excepcións notables. Contábame Marianne Helfer, antropóloga notable, autora dunha tesiña na que analizou os efectos do retorno a Galicia de moitos emigrantes de Bergantiños e Soneira que pasaron media vida no entorno de Berna, onde ela reside. Contaba que, á montaña bernesa, nesas paraxes que poden enaltecer calquera calendario e deixar sen alento aos amantes da beleza, chegara un galego que traballara co seu pai na granxa. A cambio de que lle ensinara palabras en español, o suízo aprenderíalle a el outras en galego. E así, durante anos.
Pasado o tempo, un día Marianne descubriu que o seu pai ¡falaba galego! Chamáballe polo nome galego ás cousas da casa. Un home criado entre abetos e neves, ¿como era posible? Moi sorprendida, preguntoullo. E a clave fora que, en vez vez español, a ensinanza fora a da propia lingua.
Posiblemente fose este anónimo traballador emigrante, xa hai moito, o primeiro docente de galego nas profundas e fermosas aldeas suízas.
Hai outro que tamén ten a súa historia, Ambrosio, novelado por Beat Sterchi en La vaca Blösch, hai 30 anos xustos. Outra desas historias que se perden a modiño.