Dependemos do tempo para traballar, para pasear e para saber como conducirnos nos quefaceres diarios. Cada mañá, ó erguernos, observamos o ceo para decidir se sacar o gabán ou as bermudas e se saímos a dar un paseo miramos se será necesario o paraugas ou a antuca; incluso pola noite, segundo a lúa teña cerco ou non, sabemos se haberá que recoller a tendedeira ou bastará con tapala para prever males maiores. Dende a televisión os homes e as mulleres do tempo parecen telo todo moi claro e moi doado anunciando por onde queda o anticiclón ou se se aproxima unha fronte fría.
Con un globo sonda ou un satélite que pesa menos ca unha obsoleta caixa de mistos, saben canta auga se evaporou no océano, cara onde se dirixe a nube e a que velocidade vai. Pero se unha brisa inesperada arrastra a esa nube preguiceira a onde se esperaba un sol de primavera, toda a súa sapiencia vén abaixo e pode amolarnos unhas vacacións de Semana Santa.
Cando as estacións meteorolóxicas non existían, as decisións máis importantes había que tomalas despois de mirar a fasquía do horizonte para saber se os labores do día poderían facerse ou non, e os refráns aconsellaban e indicaban a que dedicar as horas. Moitos aprendemos a mirar para a Curota para saber se vai chover ou non, por medio dun refrán que se repite noutros puntos do país trocando o nome do cume: Curota con touca, choiva moita ou pouca.
Esa sabedoría aprendida por medio de pareados que fixan na memoria a experiencia, aínda hoxe nos permiten seguir os mellores consellos para facer labores ó aire libre. Con eles, e por voces máis vellas, sabemos que os fabóns plántanse polo san Simón, ou os alliños polo san Martiño, que o ceo escamado trae vendaval ó rabo ou que non fagas horta en sombrizo nin edifiques ó pé dun río; e é que o refraneiro ten a virtude de basear as súas sentenzas na experiencia comunicada de xeración en xeración por medio desas rimas doadas de facer e memorizar.
Son moitos os refraneiros que temos á nosa disposición, e lelos de cando en vez axúdanos a entender a nosa contorna dunha maneira divertida e clara a un tempo, pero hoxe, xa que temos preto o día da meteoroloxía, acerqueime ó Refraneiro agrícola-meteorolóxico que, baixo o pseudónimo de Pedro de Merille, recolleu o avogado, político e integrante da famosa Cova Céltica, don Salvador Golpe Varela, un pequeno volume editado en 1906, todo un tratado de agricultura e meteoroloxía recollido en menos de trinta páxinas, dun tamaño menor ó dunha tarxeta postal, nun tempo en que, labregos e mariñeiros, antes de coller o sacho ou as redes miraban obrigatoriamente ó ceo.
Este libriño, tipo folleto, recolle todo o saber científico-popular que os labregos das Mariñas coruñesas lle foron comunicando ó señor Golpe, para instruír ós paisanos, aconsellalos e corrixilos. E a pesares de que na televisión nos din cada día como vai vir o tempo, nós seguiremos adiantándonos ó prognóstico televisivo e corrixindo a quen nos dá a súa predición introducida con un dubitativo «pode haber», «é posible» ou «agárdase», que nos obriga a asomarnos á fiestra para mirar a fasquía do horizonte a aplicar o refrán correspondente.