Lembraba aquel poema de León Felipe proclamando que non tiña unha casa brasonada nin o retrato dun avó que gañase unha batalla, e viñéronme á mente a enorme cantidade de usurpadores de patrimonio que para ter o que ó poeta lle faltaba róubanos a fin de presumir dun sinal de identidade que non lles pertence.
Cruceiros, hórreos ou escudos espallados polo territorio son como fitos en que recoñecernos, forman parte do noso patrimonio e son os bens culturais que nos identifican. Signos de identidade como os cruceiros, tanto así que (por poñer dous exemplos), ata Madrid, sempre tan lonxe e presente para a nosa realidade cultural, adorna con un cruceiro unha praza preto do Centro Galego, e na praza de Galicia de Torrelavega, teñen outro na rotonda.
Entrar en Galicia, por calquera dos camiños que escollamos, nótase axiña coa presenza dalgún hórreo; xa sexa por Ribadeo con eses de tixolo recebado e decorados con grandes motivos xeométricos, como por Pedrafita, onde abundan os de pedra e madeira ou, se o facemos pola autoestrada das Rías Baixas, os de louza; en cada bisbarra teñen o seu estilo en función dos materiais propios de cada lugar, pero todos como un signo de identidade, incluso do lugar en que asentan. Eles falan da nosa historia económica, como os cruceiros, petos de ánimas e esmoleiros o fan da identidade relixiosa. Pero tamén, se andamos os camiños da terra, comprobamos como de moitos destes últimos só queda a capela violentada e sen imaxe ou con figuras de plástico que nos dan conta dun roubo para adornar o salón dalgunha casa ou para venderlla a un perverso presuntuoso.
Tanto os profetas, que formaban parte do Pórtico da Gloria e se gardan no pazo de Meirás como esas imaxes de Carboeiro, tamén da escola do Mestre Mateo, que se expoñen nun museo de Barcelona, foron espoliados.
Talvez sexa o cruceiro o elemento identitario que se converteu en motivo de cobiza descarada para novos ricos e desalmados usurpadores. Un símbolo tan cristián que chega a formar parte da decoración dos chalés por medio dun atentado contra o sétimo mandamento, o cal non debe falar moi ben da cristiandade do usurpador que, para roubalo do seu emprazamento ha de armarse de tractor, grúa e unha boa dose de mala fe e incultura, descoñecedores da importancia do entorno para situalos, porque cada un cumpre unha función no seu lugar en concreto. ¿De que sirve un menhir, sacado do seu emprazamento orixinal, no xardín dunha casa?
A moda destes espolios, que se incrementou na segunda metade do século pasado, continúa hoxe, e a última noticia que nos deron hai uns días é o roubo dun cruceiro de Carnota xa por segunda vez, con reincidente maldade. Nesta ocasión foi a réplica dun anterior datado no século XVI que, ó meu entender, non debería ser difícil de localizar, porque non é unha xoia que se garde no peto. E para engalanar chalés hai canteiros que traballen a pedra, e se non que fagan como algún veciño meu, moito máis sensato, quen, para aproveitar as horas de ocio que lle deixa a xubilación, armado de maza e cicel fixo o seu propio cruceiro, incluíndo reloxo solar e ata escudo do apelido. E esa si é unha herdanza de clase e orgullo para deixar ós seus descendentes.