Moito penso ultimamente na audacia daqueles que souberon loitar contra a ditadura desde o quefacer cultural. Adoita dicirse que era unha fórmula covarde, mais vexo doutro xeito a xeración que perdeu a familia na guerra, que foi inhabilitada para traballar, e que mantivo a dignidade dentro da sensación de incoherencia por non seren eles os das cunetas e os do exilio, condenados ao peor para un escritor: o silencio. Chamáronlles Grupo Galaxia porque fundaron esa editorial en 1950, pero foron máis: o que os aglutinaba era seren represaliados antifascistas, tipos afeitos a vivir rexistros, cárcere e o desprezo daqueles que berraban «muera la inteligencia». Era unha constelación de valentes, xente atada á liberdade, a lingua e a ética, que ademais soubo ver que os seus compromisos inquebrantábeis serían esquecidos no futuro: ese legado libertario pasou a ser nota a rodapé, e a celebración do día das Letras Galegas é un exemplo disto: inventaron unha festa anual desde a conciencia de que os símbolos resisten malia a apisoadora de xentes con vidas demasiado fáciles como para teren interese.
Un grupo de escritoras que vivimos a renovación feminina do catálogo de Galaxia, iniciada con Víctor Freixanes e consolidada con Francisco Castro, chanceabamos con aquilo de que a crítica debería chamarnos As Galácticas, pois acababamos co silencio galeguista sobre as mulleres intelectuais. Non nos fixeron caso, pero a crítica si se fixou en Begoña Caamaño, o noso faro, esa que facía fermosísimas novelas feministas fóra dos panfletos que escribían outras, e que demostrou que o xornalismo que ela practicaba era o resultado da lingua ferida que soubera saír das cunetas, como soñaran os galácticos aos que só lles faltaba ser feministas para seren perfectos.