Facía moito tempo que non oía un aturuxo. Alegroume oílo porque me temo que é algo moi galego que se está perdendo. Algúns o confunden co irrintxi vasco ou o richido dos cántabros, pero o berro celta galego non ten a característica vibración da lingua que se dá tamén nos berros, chamados sagarits, das mulleres árabes. No aturuxo galego, a lingua non vibra e o son agudo sae do fondo da garganta, fai unha soa inflexión e remata con outro son aínda máis agudo.
Se queren oílo aproveiten a actuación das Tanxugueiras que está gravada en YouTube. Mágoa que non se lle deu máis relevancia na posta en escena, porque o berro merece un lugar central no escenario e unha maior atención de todo o conxunto. E mágoa tamén que quen gravou o espectáculo non se decatase da súa importancia: enfocou á cantante cando o berro empezaba e desviou a cámara antes de que acabase; un pifiazo en toda regra, coma se abandonase antes de rematar a faena ao tenor que dá o do de peito en Il Trovatore.
O mellor aturuxo que eu oín na miña vida oínllo a Reimundo Patiño, cando eu estudaba Filoloxía Románica na Complutense e el plasmaba xa nos seus cadros o amor a Galicia e a dor e a rebeldía pola situación política. Estabamos en Madrid, pero era unha festa de galegos, e de súpeto Patiño arrincouse cun aturuxo que nos puxo a todos os pelos de punta, como debe facer un bo aturuxo. Aquel era digno de Breogán arengando aos seus guerreiros: un berro salvaxe cheo de paixón e forza. Xa non se oe nada así, pero o da tanxugueira tamén é bo.