O 6 de setembro de 1975, eu tiña 9 anos, mais lembro con toda claridade a aquel señor, Uri Geller, con José María Iñigo, dobrando culleres, parando reloxos e rompendo coa súa «forza mental» toda clase de utensilios de cociña. Lembro o estupor de meu pai e os ollos abertos de miña nai. Lembro ao meu primo Juanito chamándome ás tantas da noite (el tiña 10) para dicirme que a el se lle dobraran as culleres e que se parara o espertador do cuarto dos seus pais. E lembro, sobre todo, a ducias de españois normaliños que entraban en directo no programa para dicir que a eles tamén lles pasara iso grazas á «forza mental» de Uri Geller transmitida a todas as casas españolas grazas á maxia de TVE. Lembro a José María Iñigo, bigotazo, explicando a «última hora», que estaban cheas as delegacións da televisión por toda España de xente que acudía con garfos partidos á metade, reloxos que levaban anos sen funcionar marcando a hora con precisión suíza. Lembro o medo e probablemente aquela noite non durmín, pendente de se o tictac, tictac do espertador que era a banda sonora das miñas noites, paraba subitamente. Aquilo si que marcou televisivamente a miña infancia. Iso si que foi un acontecemento e non a morte de Chanquete, aquel okupa que vivía nun barco.
Tardamos moito tempo en saber que todo fora un truco de maxia. Pero, durante moitos anos, aquilo tomouse como verdadeiro. Ese día, naceron as fake news. Ese foi o primeiro día no que dende un medio de comunicación se contou unha trola sen dicir que o era. O da Guerra dos Mundos de Orson Welles pola radio, narrando unha suposta invasión extraterrestre non foi nada comparado co que nos fixeron a nós. Porque Welles, vendo o cariz que tomaban os acontecementos, con toda a xente lanzándose á rúa armada para fusilar a ET, decidiu que era mellor aclarar que todo era mentira. Pero aquí non.
E así seguimos.
Hoxe Uri Geller, aquel señor con rizos e poderes sobrenaturais, señorea a nosa realidade. Grazas ás redes sociais, sobre todo, pero non só, a moita xente cóstalle distinguir que é real e que non o é. Trump inventara aquilo de «feitos alternativos» que lle permitía dicir sen perder o peiteado, que era o que si valía do que publicaba a prensa e o que non. Antes, outros departamentos presidenciais decidiran inventarse o das «armas de destrución masiva» do Iraq para así poder ir polo petróleo. Tese seguida por certo presidente español que logo dos atentados de Atocha e malia que ás poucas horas xa se sabía que era Al Qaeda, insistía, que había eleccións nun par de días, en que fora ETA.
Coido que nunca coma hoxe a verdade estivo ameazada. Seguimos dentro da caverna platónica, vendo sombras, mentiras, que nos ilusionan e nos fan pensar que coñecemos a realidade. Pero para nada. Platón xa explicaba que os que manipulaban a verdade eran os políticos demagogos, os interesados en ter ao pobo pendente dunha imaxe para que así obedezan. De políticos demagogos andamos sobrados. Políticos que hoxe din isto e mañá xusto o contrario. Que un día protestan por algo e ao día seguinte van aos tribunais para defender xusto o que viñan de criticar.
Uri Geller segue entre nós. Dobrando culleres e, de paso, o noso raciocinio e, polo tanto, a nosa capacidade para dirixirnos ben pola vida e para votar con cabeza, educar con cabeza, pensar con cabeza. Precisamos da verdade. Non da posverdade. Xogámonos, de feito, a vida.