Sobre «Divinas palabras»

Marina Mayoral
Marina Mayoral PÁXINAS SOLTAS

OPINIÓN

No disponible

30 dic 2019 . Actualizado a las 05:00 h.

Élabor dun Teatro Nacional dar a coñecer ao público as obras máis valiosas de autores do pasado. O respecto ao autor, á súa visión do mundo e ao contido ideolóxico vai implícito nesa función. Pero ese respecto non o teñen a maioría dos directores de escena españois que, por ignorancia ou por soberbia, antepoñen o seu criterio ao do autor. A representación actual de Divinas palabras en Madrid é un bo exemplo.

A obra é un retrato crítico dunha parte da sociedade do seu tempo: esmoleiros sucios e maliciosos, vagabundos, comadres murmuradoras, alcaiotas, beatas hipócritas; homes e mulleres movidos pola luxuria e o propio interese, que só respectan o diñeiro, que se disputan o carretón do discapacitado, ao que pasean polas festas para conseguir esmolas. É iso, pero é máis que iso.

Na escena final, os mozos levan a Mari Gaila espida no carretón do Baldadiño ata a Igrexa onde está o seu marido, o sancristán, un home covarde, consentidor e tan luxurioso como os mozos que rodean a Mari Gaila. O sancristán tenta protexela, dicindo «o que estea libre de pecado …», pero os mozos apedrean á parella e insúltanos. Entón o sancristán recita en latín esas mesmas palabras. E Valle-Inclán en anotación escénica escribe: «Una emoción religiosa y litúrgica conmueve las conciencias y cambia el sangriento resplandor de los rostros. Las viejas almas infantiles respiran un aroma de vida eterna …»

A escena cambia por completo, desaparece a violencia e a luxuria, os mozos retroceden e abren paso á parella, porque as palabras litúrxicas levaron á súa alma ese «aroma» de algo que está máis aló da Morte: a vida eterna. E continúa Valle: «Mary Gaila, armoniosa y desnuda, pisando descalza sobre las piedras sepulcrales, percibe el ritmo de la vida bajo un velo de lágrimas (…) la mujer adúltera se acoge al asilo de la iglesia, circundada del áureo y religioso prestigio, que en aquel mundo milagrero, de almas rudas, intuye el latín ignoto de las divinas palabras».

Os agresores non entenden o latín, pero intúen que pertence a un mundo que os excede. O latín é o símbolo do sobrenatural, do que está por encima do ser humano. É o Sacro, concepto universal que atopamos en todas as grandes relixións.

O director da obra dixo nunha entrevista que en Divinas palabras a relixión está «a dominalo todo; é o gran escudo, a gran mentira que, como un enorme buraco negro, todo, absolutamente todo, trágao, dixíreo e domínao».

É a súa idea, pero en Divinas palabras a relixión non é mentira, nin dominio aínda que si é poder: o poder de evocar o sobrenatural, mediante unhas palabras que os embrutecidos mozos senten que son divinas. E Valle-Inclán consegue trasladar aos seus personaxes e, a través deles, ao público o estremecimiento do sacral, do Misterio.

Mágoa que na representación actual sexa unha vella alcaiota quen recita a belísima anotación de Valle-Inclán e, ao finalizala, faga un xesto despectivo, de incredulidade e desdén, desvirtuando así o sentido da obra e a intención do autor.