Aproveitando o corenta cabodano do pasamento do poeta, Miguel Santalices convidou a Celso Emilio Ferreiro ao Parlamento de Galicia. Nunca o autor de Longa noite de pedra visitara aquela casa: non puido, porque morreu dous anos antes de que a institución botara a andar. Fíxoo a semana pasada, e a súa voz -aceiro e mel, espada e amor-, reproducida por un monllo de rapaces e rapazas de Celanova e Vigo, empapou as paredes do que é, por definición, o templo laico da palabra. Paga a pena, ao fío da feliz iniciativa, esbozarmos un par de cavilacións.
A primeira xira arredor dunha afirmación retórica que, de tan sobada, leva camiño de transformarse en frase litúrxica: o Parlamento é a casa de todos. Non sei se a maioría dos galegos a teñen por tal ou se, como sospeito, medra a impresión popular de que só é a casa dos políticos, ese espécime tan pouco de fiar nestes tempos de necesidade. Deputados que cumpren o ritual de investir presidentes, aprobar leis e poñerse a caldo, entre a crecente apatía do público. Que o recente debate sobre os orzamentos pasase de esguello, apenas con algunha mención marxinal nos medios de comunicación, proba que a miña sospeita non debe andar descamiñada. Que algún partido obteña pingües réditos electorais coa súa proposta de suprimir as autonomías, xa que logo tamén o Parlamento de Galicia, demostra que a institución non atravesa días de gloria.
Entre as múltiples causas dese distanciamento da casa común só quero salientar unha delas: o irrelevante papel que nos debates desempeña a cultura galega. O discurso cultural -a excepción cultural, se se quere utilizar o concepto francés- apenas sobrevoa o hemiciclo en forma de cita literaria esporádica ou de disputa sobre cifras orzamentatarias. O ADN que nos define, a única argamasa que nos une -non a localización do centro de saúde ou o trazado da estrada, que dividen e desunen- permanece fóra do Parlamento. A canción, que diría León Felipe, á intemperie. Velaí por que me parece loable e reparador que o presidente da Cámara lle abrise a porta a Celso Emilio Ferreiro e lle concedese a quenda de palabra.
Celso Emilio visitou o Parlamento acompañado de familiares e amigos, entre eles o seu intérprete máximo: Xesús Alonso Montero. O vello profesor falou das dúas musas do poeta: a musa civil e a musa Moraima. Do home que «facía o amor e a guerra». Da espada ou do cicel que, a golpe de verso, se afanaba en derruír a longa noite de pedra. E da lira ou pandeiro que arrincaba sublimes notas de amor.
De Alonso Montero dixo Santalices que é o mellor orador de Galicia, o Otero Pedrayo dos nosos días. Abofé. Pero tal afirmación, se ben se mira, produce desacougo. Pois resulta que o sumo sacerdote da palabra -e home de palabra- tivo que agardar 91 anos para oficiar no lugar onde se fala: no Parlamento.
Foise o visitante e un grupo de deputados, de onte e de hoxe, volveron ao seu. Discutían unha cuestión seica esencial: se o Celso era da UPG, do PCG ou do PSOE. Non escoitei a conclusión final porque marchei: agardábame o meu neto Celso.