Conexión maxiar

OPINIÓN

14 dic 2018 . Actualizado a las 05:00 h.

Hogano, nós, os da aldea, sabiamos dos romaneses. Mais noutrora aos que non eran xitanos propios -xentes que tamén se desprazaban en carromatos e botaban, todo máis, unha semana compondo caldeiros de cobre e armando finas cestas de vimbio- dicíaselles húngaros. A min chocoume a denominación, acabado de chegar da América, porque en Buenos Aires habíaos, pero nada que ver, cando menos na fasquía e nas trazas, cos morenochos transhumantes que puñan campamento nas carballeiras. A finais dos 70 tiven ocasión, na compaña de Elixio Villaverde, de visitar Budapest, nunha incrible viaxe en autobús que, atravesando Europa en nesgado, rematou na Unión Soviética. Namoroume a capital maxiar á que, polas reviravoltas da vida, volvería varias veces. Non é do caso eiquí un relatorio pormenorizado, trátase de honrar. En Cuba coñecín, por un casual, andados os 80, a Molnár Lorand, mozo médico húngaro que estudaba un posgrao na Habana. Trabamos amizade verdadeira. Lorenzo, como alí lle chamaban, sobre todo as mozas, pasou a ser un galego máis, con acento raro. Logo, con Suso Otero Molanes, afondamos en Buda e Pest, en plena perestroika. Daquela souben que unha profesora da universidade puña, pola súa conta, clases de lingua galega. Era a filóloga e políglota Ildikó Szijj, doutora en estudos románicos, avantaxada especialista en español, portugués e francés, cun encomiable interese polo catalán e o galego. Tras o encontro inicial viñeron os proxectos. De volta en Compostela, puxen ao tanto a Manolo Regueiro, daquela responsable da política lingüística da Xunta, e así naceu, no 2000, o Centro de Estudos Galegos, vencellado ao departamento de portugués, dirixido entón por Pál Ferenc, na Universidade Eötvös Loránd. Fomos indo de par dos versos de Aquilino Iglesia Alvariño, «Ata Kioskörös mesmo chegan os carreiriños de herba verde...», con Sandor Petöfi, pai dunha gloriosa e sufrida patria, tamén noso, «Ai, Petöfi, Petöfi, doce poeta dos adeuses para sempre!». Foi na rúa Bartok Béla, en Kiss Lakás, en noite acesa de pálinka, veludo pexego nas gorxas, onde nos conxuramos, Xavier Castro e quen subscribe, para que Ildikó Szijj, tan sabia e tan discreta, fose honrada por Galicia. Vinte anos despois, contra ignorantes e acaparadores, a conexión maxiar perdura.