Con «O baile dos estorniños», Xabier Quiroga conclúe un proxecto ambicioso como é unha triloxía narrativa que xa merecería un estrondoso aplauso
28 ene 2022 . Actualizado a las 05:00 h.En escasas ocasións sentín a necesidade, tan perentoria, de trasladar as miñas impresións, aínda que sexa con brevidade, dun volume de ficción de oitocentas páxinas como o que hoxe me ocupa. Con todo, non se trata só dunha cuestión de realidades literarias infrecuentes.
Con O baile dos estorniños, Xabier Quiroga conclúe un proxecto ambicioso como é unha triloxía narrativa que xa merecería un estrondoso aplauso. Dúas novelas previas —O Cabo do Mundo (2009) e mais Izan o da saca (2015), en absoluto imprescindibles para achegarse á presente aínda que si convenientes— facían pensar erradamente que talvez esgotasen de seu as posibilidades para que se producise de novo unha feliz converxencia entre ficción e realidade a agromar nun espazo concreto como é o da Ribeira Sacra. Non é así: embebida por unha dinámica narrativa áxil e envolvente, segue a depositar con ela o foco de atención na persistente, e sigo pensando que necesaria, recuperación da memoria entrelazada co material inesgotable que ofrece a sempre contraditoria condición humana e, por veces, a miseria moral que a pode dominar, sen agocharse a crueza que esta pode destilar.
Quiroga ofrece un compendio aquí dos trazos singulares que gobernan a súa estética e faino adoptando a estratexia da investigación detectivesca no presente por volta da represión exercida na posguerra, especialmente cos fuxidos e as persoas que lles prestaban apoio, que discorre parella a unhas esplendorosas páxinas que reproducen eses acontecementos que tiveron lugar nas décadas dos anos trinta e corenta do século pasado. Ao mesmo tempo, non é menor a atención prestada á trama de bebés roubados e ao sufrimento das mulleres, centralizando boa parte do argumento nun espazo, reconstruído con fulgor, como é o Pazo de Tor. Todo por xunto encaixado nunha estrutura complexa mais efectiva, brillante nos diálogos e no rexistro literario empregado.
Amor e morte, desexo e violencia, destrución mais tamén memoria e dignidade, sen esquecer a busca da identidade, colectiva e nalgúns casos individual, conforman os esteos deste canto que dá voz a quen a perdeu: unha das novelas máis sólidas e emocionantes deste pasado ano.