Hai xente que xa dende a infancia desenvolve unha conciencia extrema da fugacidade das cousas. A reflexión escoiteilla nun coloquio a un director de teatro, que se recoñecía nese tipo de persoas que advirten unha calidade etérea en todo o que nos rodea, mesmo naquilo que a priori nos podería parecer máis sólido: un edificio, unha amizade, un amor. É esa xente que ten moi presente a noción de finitude, e que nos primeiros acordes dunha melodía xa presaxia o seu silencio. Como actitude vital durante as vinte e catro horas do día, cómpre sinalalo, non resulta moi recomendable. Hai algo agónico en mirarlle a todo a data de caducidade, que é como entrar nunha festa pensando que en calquera momento quitarán a música e prenderán as luces. Pero convenientemente domesticada, esa disposición ante o mundo pode aloxarnos nunha trincheira propicia para o traballo creativo, que sempre precisa dunha ferida na que furgar, ou para unha meditación que nos volva menos ofuscados fronte as alternativas da vida. En realidade, ese saber que todo se degrada, que todo ten un final e anuncia unha desaparición, debería facernos pensar máis en abrazar o presente coas súas luces e sombras. Pero se fose tan doado, non existiría a literatura. Cando caen os edificios, as amizades e os amores, hai un verso de María Cebreiro que explica moito: «O fracaso é un lugar seguro». Estes días estamos fracasando como nunca imaxinamos.
Agora que nos esforzamos en recuperar o pálpito das cidades, estamos sendo máis conscientes dese aire evanescente que goberna as nosas vidas, e que quizais só tiñan presente un tipos que nos parecían uns amargados por lembrarnos que toda festa implica unha volta á casa. Temos diante dos ollos esa infamia que supón ver colas de xente coa bandeira da fame, agardando por unha botella de aceite ou un paquete de arroz, e sabemos que o noso modo de vida, antes tan seguro de si mesmo, está resentido na súa medula. Estamos volvendo ás rúas feridos coa variante dun neoloxismo, a solastalxia, que nos obriga a recoñecer que o noso entorno xa non vai ser o que era. Nunha especie de desolación controlada que se parece ao inquietante baleiro das piscinas baleiras, como escribiu Raymond Chandler en O longo adeus. A vinte anos da súa morte, penso moito estes días en Jean-Claude Izzo, aquel marsellés algo italiano e algo español que amaba Marsella porque a súa verdadeira beleza, imposible de fotografar, acompañaba as novelas do policía Montale dende «un drama antigo onde o heroe é a morte». Quizais nos vexamos forzados agora a querer así as cidades nas que vivimos. Cunha percepción máis continua da fugacidade, conscientes da súa decrepitude e dos seus dramas antigos, aferrándonos á súa substancia secreta por enriba do desacougo sen máscara que se respira polas esquinas. Na rúa están abertas as portas da introspección. Máis alá do bodegón aflixido que se estende polos tellados ao luscofusco, este espléndido fracaso vai ser un lugar moi seguro onde pensalo todo. A ver quen nos aguanta agora, poetas e pobres.