O día do seu centésimo undécimo primeiro aniversario, mentres prepara un té de media tarde na véspera da súa partida cara a Rivendel, Bilbo Bolsón confésalle ao seu vello amigo e compañeiro de mil andanzas Gandalf o Gris sentirse como pouca manteiga sobre demasiado pan. Un orixinal, fermoso e suxestivo símil desa insoportable levidade que, por veces, inevitablemente invade, ademais de aos hobbits, tamén aos patas largas.
Somos unha xeración de seres dispersos, untados sobre demasiada tosta, xente entregada a un exceso de causas a un tempo e, claro, así non hai maneira. A cousa, de feito, empeza ben cedo. A imaxe duns pais todo do día a fume de carozo para o nene poder combinar as aulas do colexio con violín, taekuondo, xadrez e escritura creativa (para, ao cabo, malaprender nada) é un clásico do noso tempo.
A civilización dixital non fixo máis que incrementar esta permanente dispersión e con toda xustiza os móbiles foron denominados armas de distracción masiva. Coa introdución doutras invencións demoníacas, a dispersión cotiá pode intensificarse ata acadar límites veciños da lobotomía. O guasap, por exemplo, adquiriu pouco e pouco carta de natureza como ferramenta de comunicación laboral e hoxe o CEO dunha empresa contacta cos membros do seu equipo nunha contorna absolutamente deslocalizada, sen horario e cun grao de esixencia absolutamente impostergable. Unha postal de 2024: no despacho, de boa mañá, estou escribindo un e-mail e percibo, alarmado, que me entran dous, tres, catro máis; o móbil chía cinco, seis, sete veces… anunciando o advenimento de varios guasaps; albisco varias notificacións de X e, para postre, soa a un tempo o móbil e o teléfono fixo de sobremesa. Aarj.
A negación ou contrapunto de tan diabólica dispersión comunicativa é o libro, un ser indefenso que só serve para ler (ler de verdade, un exercicio anacrónico) e que, se ten éxito, pode manternos concentrados nun único afán mesmo unha hora (incrible!) sen facermos outra cousa. Cando viu o seu colega Ambrosio de Milán lendo un libro en silencio, Agostiño de Hipona, estupefacto, observou que «os seus ollos percorrían as páxinas e o seu corazón profundaba o sentido, pero a voz e a lingua repousaban». Mil cincocentos anos dun grande invento, a lectura profunda e silenciosa, hoxe en obvio perigo de extinción.