O humor de Borges

CULTURA

Jorge Luis Borges (1899-1986).
Jorge Luis Borges (1899-1986).

14 sep 2024 . Actualizado a las 05:00 h.

Ogran escritor arxentino Jorge Luis Borges non era certamente un home pechado nunha torre de marfil, e proba disto é que foi nominado para o Premio Nobel de Literatura nos anos 1967, 1968, 1969 e 1970, pero nunca llo deron por «razóns políticas», polo seu «carácter conservador» e por manifestarse crítico coa literatura «máis comprometida» da súa época. Unhas avaliacións contaxiadas de argumentos políticos e de estraños rexeitamentos persoais. Así se consumou unha inxustiza académica, que non abondou para restarlle prestixio literario.

Porque aí seguen as obras maiúsculas dun titán literario, con textos inesquecibles coma os da Historia universal de la infamia (1935) ou El Aleph (1949), como os seus moi cualificados ensaios. No ano 2018, na inauguración do Festival Internacional del Libro de Buenos Aires, un comité de escritores con representantes de Francia, Inglaterra, España, Egipto, Argentina, Brasil, Uruguay, México e Venezuela tratou de saldar a débeda pendente con Borges, concedéndolle un Nobel alternativo contra a decisión da Academia Sueca de deixalo deserto ese ano tras sufrir un escándalo interno por nepotismo.

En Galicia, Borges deixou unha memoria inesquecible cando, na súa estancia de 1964 en Santiago, sostivo publicamente que «se a literatura española do século XIX se salva é por Rosalía de Castro». Unha visita na que mostrou un gran asombro ante «unha das cidades máis singulares e importantes de cantas coñecín».

Na súa aproximación a Compostela influíu decisivamente a relación que tivera na Argentina cos galegos Eduardo Blanco Amor e Rafael Dieste, que foron guieiros directos do ser de Galicia, ós que Jorge Luis Borges escoitara moitas veces en xuntanzas bonaerenses.

Non obstante, o contacto directo do escritor arxentino coa terra dos seus interlocutores galegos en Buenos Aires acentuou a querenza que compartía con María Esther Vázquez, a súa compañeira sentimental, de raíces familiares pontevedresas. Unha viaxe inesquecible para un Nobel frustrado que nunca perdeu o seu bo humor, sempre cheo de talento e de graza. O infalible humor de Borges.