O Días das Letras homenaxea a unha das voces da Galicia do exilio
16 may 2022 . Actualizado a las 05:00 h.A saudade é o derradeiro marco, a única fronteira coa que linda unha Galicia infinda que se deita a ambas beiras do Atlántico. Un océano que, de tanto percorrelo, este pobo rematou por velo minguado e que en 1939 laiábase de novo crebado polo ronsel do Ipanema, aquel barco que, como unha enorme balea, gardaba na súa barriga unha xeración intelectual que había entoar cantos de loita muda durante máis de corenta anos.
Aquela travesía de mil exilios levaba tamén un Xonás de secaño. Un mariñeiro á forza aínda ancorado a Córgomo, a parroquia infinda —nacen sempre os universos dunha ínfima acumulación de enerxía irrefreable— que deixou por Ourense aos seis anos Florencio Delgado Gurriarán, un poeta galego. Así se definía un reiseñor que dos seus 83 anos só viviría 14 en Galicia. Un compoñedor de palabras intimista, reivindicativo, autodidacta, danzarín, sensible, afouto e namorado.
Ás veces, as miradas afastadas (Valladolid, Madrid, Porto, Bordeos, París, Barcelona, Veracruz, Guadalaxara, Fair Oaks) son as que constrúen grandes empresas a partir dos detalles máis pequenos. Ricardo Gurriarán, o seu sobriño, non pode conter o aceno de pasar o dedo por riba das letras invisibles coas que Delgado Gurriarán corrixía e corrixía o Cancioneiro da loita galega, escolma de voces (a súa propia agachada baixo o pseudónimo Nadel) que se erguían chamando á resistencia dun pobo que, na outra beira, a guerra, a represión e a ditadura deixaran axordado.
Engarzaba o poeta de Valdeorras nomes de galegas e galegos exiliados nun libro que gardou os ecos dunha Galicia mártir (a do Partido Galeguista que tamén axudou a fundar) que non chegarían aos oídos de Isaac Díaz Pardo e Xesús Alonso Montero ata despois de moitos anos.
Delgado Gurriarán lustraba e lustraba o seu tesouro máis prezado: a lingua coa que aprendeu a nomear o mundo, dende Córgomo a San Francisco, o idioma co que teceu catro libros —Bebedeira, Galicia infinda, Cantarenas e O soño do Guieiro—, un fío eterno co que coseu Vieiros, co que remendaba, se cadra, Saudade dunha terra afastada, do que tiraba para manter dende a distancia os vencellos e que foi mesturando co paso dos anos coas palabras mexicanas que na súa vida como vendedor de moitas cousas (así coñeceu a Celia Teijeiro, a súa dona: vendendo zapatos) foi recollendo.
O exilio págase. E porén, o tempo ás veces serve de moeda desa acepción, si, precisamente esa, de cambio. E este ano Florencio Delgado Gurriarán volve preguntar como salvar a lingua dende tres millóns de voces que, despois da ditadura, foron acordando. O Día das Letras Galegas reivindica mañá, de Valdeorras a Bos Aires, dende Bares a Tomiño, de Riotorto a Montevideo e de Suíza a Durango, o legado dun poeta valdeorrés que foi quen de termar dunha Galicia afastada, pero viva que hoxe, e por sempre, terma del: o Xonás de secaño. O poeta galego do exilio m
La Voz ofrece este martes unha biografía do escritor
Nunha iniciativa que retoma cada ano polo Día das Letras Galegas, La Voz de Galicia ofrece este martes, 17 de maio, aos seus lectores un rigoroso volume dedicado a Florencio Delgado Gurriarán. O libro —que contén unha biografía acompañada dunha pequena escolma da obra e tamén imaxes do poeta valdeorrés— poderá adquirirse polo prezo de 1,95 euros mais o cupón do lombo do diario. Elaborado pola xornalista de La Voz de Galicia Sara Pérez Peral, e ao longo de 160 páxinas, Florencio Delgado Gurriarán. Sempre desexando Galicia presenta unha ampla e nova visión dun escritor sensible, culto, riseiro, perfeccionista, enxeñoso, alegre, cantareiro, humano e bailarín. Por suposto, o traballo non descoida a súa face combativa e crítica coas ominosas circunstancias políticas que lle tocou vivir, coa Guerra Civil española na cerna, e que o forzaron a tomar a decisión de exiliarse, a pasar a maior parte da súa vida en México, a onde chegou en 1939.
O traballo asinado por Pérez Peral amosa un home preocupado pola lingua e a cultura galegas, non só na súa poesía, senón que levou ese compromiso a todos os aspectos da súa existencia. Ese esforzo desinteresado non o abandonou na súa terra de adopción, onde desenvolveu importantes proxectos editoriais con revistas nas que mantivo vivo non só a lembranza de Córgomo e Galicia, a saudade, senón que espallou a súa idea de defensa e orgullo da lingua propia.
O prólogo do libro de La Voz corre a cargo de Ricardo Gurriarán, historiador que publicou en 1999 unha das obras máis fondas sobre o vate agora homenaxeado.
exicano.