É domingo. Día 3 do primeiro mes do 2021. Fai brétema pola mañá. Aproveitando a tregua que se deron a choiva e o vento, vas visitar o val do Coroño. A néboa cubría os campos, os piñeiros e as casas das aldeas, e ademais non deixaba ver as faldras e as cristas da serra do Barbanza. Mais a luz do sol acabou impoñéndose e a bruma foise disolvendo sobre o mediodía. Dende a atalaia de Bermo, o val lucía o seu traxe de xornada festiva. Estaba fermoso, pero, sen saber o por que, botaches de menos as anduriñas, as anduriñas que poboaban no verán todo o espazo aberto e luminoso deste territorio. E ao mesmo tempo recordas que a poeta ourensá Alba Cid, gañadora do Premio Nacional de Poesía Xove Miguel Hernández, é quen di, se non te enganas, no seu libro Atlas que as anduriñas «invernan baixo as augas, na calma hipnótica dos lameiros».
Lembras e botas de menos as súas incansables filigranas nos atardeceres de xullo, pouco antes de lles deixar o espazo para os morcegos, que nesa hora aínda levan as lagañas nos ollos, motivo polo cal acaban petando contra algunha rama que sobresae e se mete no camiño, entre as casas de parda tella das aldeas.
Miras os campos sós. Pero eles tamén che miran. Non hai ninguén. Nin animais. Mentres, nun cornecho a túa mirada tropeza coa figura da egua Lúa. É branca, pero está algo enlamada. Pace calmosa nun pradiño preto da súa corte. E namentres a observas, recordas e enumeras as mans e as legoñas dos milleiros de xeracións que cavaron e comeron de traballar estas terras, moitas delas arestora deixadas ao seu libre albedrío.
Estamos no inverno. Por iso tamén emigraron os grilos, pero non sabes onde. Tampouco se escoita neste tempo o castanexo das chicharras, estas, segundo parece, agóchanse baixo a terra entre as raíces das árbores. E cando na testa dunha parra ves catro rabilongos berrando furiosamente, preguntas: cantas mans terán podado estas cepas, e sulfatado e vendimado estas viñas dende fai sabe Deus cantos anos? E pensas que todos eses seres nunca souberon, ou talvez non quixeron, atopar outro sendeiro para acadar o mundo dos inmortais, máis que o de dobrar o lombo para permanecer ao carón do mortal, pegados á nosa terra nai.
Baixo a luz que filtra a gasa agrisada da néboa, brilla intensamente a herba do inverno, tamén o fan as charcas sementadas na pista rural por onde agora camiñas. Non chove, menos mal. Aínda ha de abrir o día de todo, dis coma se falases con alguén que che acompaña. Talvez si. Ese severo e inseparable amigo que facía tempo non che visitaba. E entón escóitalo: «Xa levaba un anaco preto de ti. De feito estábache mirando dende a beira oposta do río, pero non te decataches. Estabas na beira da escuridade e eu na da luz», explicouche. Calas e volves camiñar. Un merlo cruza a túa visión e agóchase entre unha silveira. Ladra un can atado nunha horta baixo unha alta parra. Entre as casas recende a cocido. Espértache o apetito. Estás lonxe, pero sabes que tamén o haberá na túa casa.
Pensas en quen está cazoleando. Apuras o paso. Queres chegar axiña. E lembras que alguén che dixo que nunca debías esquecer que todas as cousas se desprazan, non só nós e os animais. Aínda que se atopan moi lonxe do teu campo de visión, a esta hora as dunas de Corrubedo avanzan a unha velocidade imperceptible para os nosos ollos. E o mesmo fan as algas que onte observaches na praia coa marea baixa, onde escoitabas o murmurio mariño, un murmurio que falaba dunha soidade soberana, esa que nada pide e nada promete.