De cando en vez leo unha entrevista que explica que de aquí a 20, 30 ou 50 anos se descubrirá o remedio para curar determinadas enfermidades. Ou, polo menos, conseguirase que as que agora adoitan ser mortais pasen á categoría de crónicas. O progreso médico acelérase. Recordaba un libro do fillo único de Susan Sontag no que describía os últimos anos da vida da súa nai, vítima dunha rara variante da leucemia. Ela non asimilou xamais a idea de que un día ou outro tería que morrer. A frase que lle dixo non creo que lle servise excesivamente de consolo: «No futuro haberá algunha forma química de inmortalidade, pero é tarde para nós».
Pensei na evolución que fixo a morte no escenario da vida humana. Basta con recordar a época medieval, cando chegar aos 40 anos era unha sorte. As epidemias estendíanse, os remedios dispoñibles eran insuficientes, ás veces contraindicados, e as prácticas tradicionais, a miúdo inútiles. As augas infectábanse, as pestes exterminaban amplos sectores de poboación. A aparición das vacinas foi importantísima. E despois os antibióticos, que permitiron dominar as infeccións. A gama de medicamentos especializouse con eficacia. A cirurxía, e logo a microcirurxía, fixeron milagres.
Pero os avances médicos non son retroactivos. Os médicos que agora lavan as mans antes de asistir a un parto non poden volver ao século pasado para evitar as infeccións. Nin os oftalmólogos de hoxe poden devolver a visión aos que sufrían gravemente de cataratas. Non temos outro remedio que aplicar isto aos nosos tempos. O progreso médico avanza, pero non vai tan rápido como para asegurarnos unha inmediata prolongación da vida. Haberá novos descubrimentos, pero o fillo da escritora tiña razón, será tarde para nós. Non debemos consideralo inxusto. Pensemos en que agora temos transplantes e ecografías. Todo isto chegou tarde para os nosos bisavós. Para nós a vida tamén ten límites. Pero é saudable sentirse solidario coas vidas futuras, coa serenidade para aceptar os límites.