«Estiven a piques de nacer debaixo dunha ponte da vía do tren»

fina Ulloa OURENSE / LA VOZ

O IRIXO

Xulio Dobarro, xunto a estación de O Irixo MIGUEL VILLAR

Xulio Dobarro é autor dun libro no que repasa o patrimonio material e inmaterial de O Irixo

02 ene 2022 . Actualizado a las 05:00 h.

Hai dúas cousas que marcaron a vida de Xulio Dobarro Ferradás: o ensino, ao que se dedicou profesionalmente dende 1981; e o ferrocarril. Este medio de transporte está xunguido aos momentos esenciais da súa traxectoria vital practicamente dende o seu nacemento. Incluso dende antes, segundo el mesmo conta. «Estiven a piques de nacer debaixo dunha ponte da vía. Miña nai, ante a proximidade do parto, quixo, como é natural, ir a casa da miña avoa para que a axudase nese momento», narra. Daquela, sen coche, o pai e a nai botaron a andar pola marxe da vía dende o lugar de Saavedra, onde vivían, para chegar á aldea de Casares do Campo. Xulio lembra que o único risco que correron os futuros pais era o de que se precipitase o parto, xa que o trazado vello da liña do ferrocarril entre O Carballiño e Santiago, que cruza o concello de O Irixo de norte a sur, inaugurouse dous anos despois do seu nacemento, no ano 1958.

Outra historia foron os riscos que, como moitos outros rapaces criados ao carón do camiño de ferro, correu na infancia e na adolescencia. Aínda que, daquelas, esas vías estaban tan asociadas ó ir e vir do día a día, que non reparaban no perigo. «Enredabamos sobre a vía a pillar lagartos e deixalos enriba do raíl, para despois recrearnos vendo cómo os aplastaba o tren», lembra. Entretementos que, recoñece, hoxe poden parecer extremos ou pouco civilizados, pero que hai que entender no contexto temporal e naquel entorno rural.

O tren está tamén intimamente cinguido a momentos que supuxeron cambios radicais para aquel neno criado nunha aldea da Galicia interior. Como cando por primeira vez tivo que tomar un convoi para seguir os seus estudos na capital ourensá, onde estivo interno nun colexio dada a dificultade para ir e vir no mesmo día. «No que lle chamábamos o ferrobús, aqueles traslados eran interminables», lembra. Para chegar á cidade de As Burgas a viaxe duraba máis de dúas horas. Pero aquela chegada a Ourense foi, a pesares dos momentos difíciles, a primeira apertura dos seus horizontes. «Aquel tempo no internado do colexio non so foi onde entrei en contacto coa cidade, tamén coa provincia, porque alí concorriamos de tódolos concellos. Verín, Xinzo, Vilar de Barrio, Ramirás... A maior parte das localidades da provincia eran para min nomes descoñecidos», conta. Naquel internado fixo tamén grandes amizades, das que aínda se lembra. «A maior parte eramos fillos de emigrantes, como era o meu caso, xa que meus pais marcharon a Canadá», explica. Aqueles camaradas compartiron as longas horas de estudio, pero tamén as de lecer «na Alameda, nos campos do Seminario Maior, en Rabo de Galo; ou saboreando os bocadillos do Orellas, do Pepinillo..., ou no Principal onde íamos as proxeccións de cine», lembra.

Outro momento de especial significación foi cando, xa mociño, colleu o tren cara o norte, para estudar en Santiago de Compostela e abrir aínda máis os límites da súa visión do mundo. Pero a vida, como o mundo, xira sen parar e, as veces, a viaxe volve co viaxeiro á mesma estación de partida. Xulio Dobarro, ao que a vida levou a asentar en Vigo, volta cada vez máis frecuentemente a O Irixo dende que no ano 2016 decidiu acollerse á xubilación anticipada por razóns familiares. «Son fillo único e meus pais, que van maiores, viven aquí, no lugar de Saavedra», conta. Así que, cada vez con máis frecuencia, este mestre xubilado volve a escoitar «o zumbido das maquinas diésel e dos modernos Avant ao seu paso pola cima do lugar e polo fondo de Casares, onde me criei». Dispor de máis tempo libre tamén lle permitiu rematar o libro O Irixo. Patrimonio Cultural, un traballo que resume a riqueza material e inmaterial deste municipio ourensán e no que se palpa o amor pola terra natal e a súa querencia pola etnografía e a toponimia dos lugares.

Quen é.

DNI. Xulio Dobarro Ferradás naceu no pobo de Casares do Campo, do concello de O Irixo, no ano 1956. Está casado e ten dous fillos.
Profesión. Foi profesor de Lingua Galega e Literatura tras licenciarse na Facultade de Filoloxía da Universidade de Santiago, onde fixo a especialidade de Románicas, posteriormente convalidada a Hispánicas coa especialización en Galego-Portugués. Xubilouse, como catedrático, no ano 2016.
O seu rincón. A estación de O Irixo está xunguida a multitude de lembranzas da infancia e a adolescencia.

«O balance da miña traxectoria no ensino é moi satisfactorio»

Xulio Dobarro estreouse como mestre no ano 1981 no colexio La Salle de Santiago, pero o seu camiño profesional foi fundamentalmente no ensino público, primeiro combinando clases entre centros educativos de Celanova e Bande, despois entre Verín e Xinzo, máis tarde no Politécnico e o IES do Castro, en Vigo. Un periplo que lle brindou incluso a ocasión de dirixir dous centros e do que asegura sentirse contento. «O balance que fago da miña traxectoria no ensino é moi satisfactorio. Baixo o meu punto de vista, aínda que seguro que si lle preguntaras a algún dos receptores haberá seguramente opinións dispares», comenta. «Sempre me sentín moi agusto cos alumnos, penso que tiven boa relación con eles; sempre quixen sacar aos alumnos da aula, con actividades extra escolares, a pesares de que isto me dera algún que outro sinsabor nalgunhas viaxes», relata.