O derradeiro barco

Xesús Fraga PREMIO NACIONAL DE NARRATIVA 2021

OPINIÓN

Martina Miser

18 may 2022 . Actualizado a las 19:58 h.

Non é casualidade que nos tres títulos das novelas de Leo Caldas coincidan as palabras auga, praia e barco. Esas palabras anticipaban o recendo a salgado e o rumor mariño duns libros que atraeron a tanta xente a Galicia, fascinados polos escenarios das novelas de Domingo Villar. El escribíaas dende eses lugares que máis preto tiña no corazón, un xeito de regreso a ese Atlántico saudoso no que pensaba a diario. Domingo sabía que as palabras son billetes de ida e volta, que levan ao ben coñecido pero que tamén sinalan o camiño ao que ignorabas ata que o atopas na páxina. Velaí os encabezamentos de cada capítulo, presididos por definicións que encaixaban no mesmo termo distintos significados ou matices: ás veces, o obvio e o mil veces visto agochaban a carta roubada que garda o importante. Con esas palabras Domingo construíu tramas que son puro gozo lector, pero que tamén remiten a un fóra de campo no que se moven as ideas, as emocións; a vida no seu sentido máis amplo. Leo Caldas esculca nesas marxes para dar coas claves dos seus casos, como tamén trata de poñer a lente do detective sobre si mesmo e deducir a resolución dos seus propios conflitos. O policía é outro vehículo: conectamos con el pola súa acentuada humanidade, que non é outra que a do seu creador; quizais por deformación profesional, Caldas ten que ocultala, mentres que Domingo agasallaba a súa bonhomía, sempre dadivoso en persoa cunhas palabras que logo administraba no papel cun grao sumo de autoesixencia. En O último barco o axente vive con preocupación as circunstancias do pai pola viraxe da súa relación —de protector a protexido—, un cambio que o escritor tamén viviu, primeiro coa figura paterna e agora coa da nai: aí o sorprendeu a morte. A pasaxe deste barco non admite retorno —que saibamos—, transformado de último a derradeiro, sen concedernos tan sequera ese aquel de esperanza que Domingo si lle outorgou ao seu personaxe, nunha nova novela agora inconclusa. Ficamos así sós, o barco e mais nós, con ese billete de ida de tempo atrás esquecido entre as páxinas dun libro, recordatorio de quen fomos. Atopalo é revivir esa viaxe e relembrar con agarimo a quen tivo o talento e a xenerosidade de descubrirnos esas travesías.