Hai un par de semanas xoguei unha partida de póker que acabou moi mal; non só porque perdín, senón tamén porque un dos tipos contra os que xogaba acabouse liando a tiros con outro, que quedou morto sobre o chan de madeira dun salón do Oeste americano. De fondo, soaba a música que Ennio Morricone; literalmente. Por sorte, morto e matador estaban afeitos. Xa faleceran moitas máis veces antes nese local presidido por fotografías dedicadas de Clint Eastwood, de Lee Van Cleef, de Henry Fonda. Eran actores, antigos dobres de películas que agora, algo maiores e sen traballo, fan un espectáculo nun parque temático do deserto de Tabernas, en Almería.
Desde finais da década dos sesenta ata os comezos do oitenta do século pasado este deserto era o decorado do spaghetti western. Tabernas era tamén, precisamente, un dobre que vivía de parecerse a un actor norteamericano: aos desertos do antigo Oeste. Para o espectador fiel, sen embargo, esa terra esbrancuxada de areas, margas e calcarias volvíase inconfundible ao vela película tras película. Un acababa recoñecendo Tabernas por debaixo do seu disfrace, igual que se recoñecía os parados almerienses que facían de mexicanos ou de indios, ou os fermosos cabalos andaluces que montaban os vaqueiros e que parecían recén sacados da Feira de Xerez.
Inevitablemente, o deserto vai devorando todo ese imaxinario da miña xeración. A fortaleza na que se rodou El Condor é perigosa, non polos apaches que a atacaban na película de John Guillermin, senón porque os muros ameazan ruína. En torno ao poboado de Pueblo Nueva Frontera escóitanse disparos, pero non os de Charles Bronson, senón os dos cazadores que andan aos coellos. A paraxe de El Chorrillo, que foi Afganistán e a Galilea bíblica, está agora tomada por executivos que xogan ao paintball. Aínda hai rodaxes: algunha superprodución como a recente Exodus, de Ridley Scott, algún anuncio de coches... Pero o mundo do spaghetti western está refuxiado agora neses dous ou tres pequenos enclaves en forma de parques temáticos. Alí, os homes cos que eu xoguei ao póker son sacerdotes dun entenrecedor culto en declive que ten por ritual os duelos a horas fixas para os turistas, o cancán de dúas bailarinas aburridas e a partida de póker que acaba no homicidio máis previsible do mundo. Pronuncian as mesmas divinas palabras sacadas das novelas de Zane Grey, repiten a mímica inventada por John Wayne e, despois dun tiroteo con pistolas de estalos, verten un sangue ficticio, rodeados de reliquias: alí un cartel co rostro duro de Yul Brynner, alá outro co rostro afable de Bud Spencer, aló unha cuspideira na que deixaron o seu cuspe os grandes de Hollywood. Cando pechan e marchan para a casa, o lugar queda poboado de fantasmas.
Queda entón o deserto, que tamén ten a súa historia. Tabernas foi un mar. Se un se fixa ben, pode atopar fósiles mariños nas valgadas polas que galopaban o Bo, o Feo e o Malo. A liña ata onde chegaban as augas faise visible aínda ao pé da serra dos Filabres, marcada por arrecifes de coral fosilizado. Un deserto é unha gran obra existencialista, unha lenta abstracción na que a natureza desanda o seu camiño ata reducirse á súa esencia. Hai sete millóns de anos levantáronse as serras que cerraron o mar polo note e o sur. Logo, hai dous millóns de anos, as augas retiráronse deixando exposto o fondo do mar. E finalmente, a erosión, como un oleiro con todo o tempo do mundo, foille dando durante cento cincuenta mil anos a forma que ten. Velo foi como o reencontro cun vello coñecido.