Durante o último decenio non deixaron de aparecer anuncios dun cambio climático que xa parece irreversible
12 dic 2019 . Actualizado a las 00:56 h.En 2006 a revista Nature publicou unha noticia científica de grande importancia chamada a xerar unha gran polémica. Con todo, tivo moi pouca repercusión nos medios de comunicación xeneralistas, que por aquel entón estaban enfrascados nun asunto de falsificación de datos sobre a clonación de células nai. A noticia dicía que un grupo de científicos do National Oceanography Centre do Reino Unido descubrira que a corrente do Golfo, que distribúe auga cálida desde os trópicos ao Atlántico Norte, fluía cun 30 % menos de caudal na súa traxectoria cara ao sur, o que podería provocar que deixase de funcionar e sumise a Europa nunha nova era glaciar.
Debemos ter en conta que a corrente do Golfo inflúe poderosamente na meteoroloxía e na ecoloxía das rexións polas que circula. Calcúlase, por exemplo, que é a responsable de que a temperatura de Europa occidental sexa entre cinco e dez graos máis cálida. Tamén determina o número e clase de seres vivos que poboan o Atlántico Norte.
OUTROS DATOS
Os datos que conduciron aos científicos británicos a esta conclusión foron recollidos durante o ano 2004 utilizando instrumentos distribuídos no Atlántico desde as illas Canarias ás Bahamas. A comparación dos datos do 2004 cos recolleitos en 1957, 1981 e 1992 conduciulles á conclusión do descenso de fluxo. Cando os investigadores británicos engadiron á súa análise os datos recolleitos na mesma zona do Atlántico por científicos americanos da National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA), recompilados con anterioridade pero que non foran publicados, descubriron un patrón similar, o que demostraba que non estaban equivocados.
Hai uns días, outro grupo de investigadores británicos publicou na mesma revista científica outro estudo que di que a corrente do Golfo é un dos «puntos de inflexión climática» máis activos. Estes puntos son fenómenos que serven para avaliar a saúde climática da Terra. A perda do xeo no Ártico, Groenlandia e a Antártida, o derretemento do permafrost siberiano, os incendios do bosque boreal canadense, a deforestación da Amazonia e a morte das barreiras coralinas do Pacífico son os outros xinetes da apocalipse climática.
Todos estes fenómenos están relacionados entre si, polo que os científicos conclúen que é moi posible que o noso planeta teña alcanzado xa o punto de non retorno do cambio climático que tanto temiamos. É moi triste que nos 13 anos que separan estes dous estudos non teñamos sido capaces de avanzar na resolución dun problema que compromete a saúde da Terra e a supervivencia de moitas especies, entre as que deberiamos incluír a nosa.
Navegar seguindo o fluxo das augas
Por razóns meramente prácticas, os navegantes foron os primeiros en darse conta da existencia das correntes de superficie. Ao navegar a favor ou en contra delas, as súas viaxes adiantaban ou atrasaban. Moi pronto aprenderon a utilizalas para navegar con maior eficacia. Por exemplo, Cristovo Colón aproveitou nas súas viaxes o rápido fluxo cara ao leste da corrente das Canarias e da Ecuatorial do Norte. Deste xeito conseguiu reducir considerablemente a duración da súa travesía cara ao Novo Mundo.
Tamén o famoso inventor norteamericano Benjamin Franklin utilizou ao seu favor as grandes correntes atlánticas. De feito, foi el quen cartografou por primeira vez a corrente do Golfo. Mentres traballaba como funcionario colonial, Franklin deuse conta de que os barcos correo que se dirixían cara a Europa tardaban dúas semanas menos en facer a viaxe de ida. Comezou entón a interrogar aos capitáns dos buques acerca dos seus coñecementos sobre as correntes de superficie. Utilizando a información que lle deron, publicou a primeira carta náutica sobre a mítica corrente e redactou unha lista de instrucións para que os barcos correo puidesen evitala ao regresar de Europa.
Os navegantes portugueses do século XV eran grandes coñecedores das correntes do Atlántico Sur. Baixo a tutela do príncipe Henrique o Navegante exploraron aquelas augas e cartografaron a maior parte dos grandes cursos mariños. Logo utilizaron os seus coñecementos para trazar novas rutas de navegación e tomar vantaxe sobre os seus rivais casteláns. Unha das súas máis famosas rutas era a chamada Volta Portuguesa, que permitía aos mariños lusos achegarse ás costas de Sudamérica e ás de África seguindo as correntes do Brasil e de Benguela.
Unha corrente oceánica que bate marcas
A corrente Circumpolar Antártica é a maior das correntes oceánicas do mundo. Flúe ao redor da Antártida en sentido oposto ao das agullas do reloxo e transporta dúas mil veces máis auga que o río Amazonas. É tal a cantidade de auga que move que en dous días podería encher os Grandes Lagos de América do Norte.
Antes de 1958 críase que esta corrente circular era contrarrestada por outra máis profunda que discorría de leste a oeste. Pero con ocasión do Ano Xeofísico Internacional (1957-1958) organizouse unha expedición oceanográfica que a estudou en detalle. Comprobouse entón que toda a auga que circula ao redor da Antártida, desde a superficie ata o mesmo fondo do mar, faino na mesma dirección.