Xabier P. DoCampo soubo dialogar coa literatura universal dende a actualización da tradición popular, comprometido coa lingua e as boas historias para a mocidade
27 jun 2018 . Actualizado a las 05:00 h.Xabier Puente DoCampo foi un deses escritores que aprendeu de cativo o engado da literatura ao quente da lareira. Tivo no seu pai o mellor dos mestres. «Cóntao ti, Raimundo», dicíanlle, porque ninguén contaba tan ben coma el. «Aí vías que o importante eran o narrador e a súa autoridade, que é a autoridade de ter vivido. As cousas máis inverosímiles ninguén as poñía en dúbida. Iso é o que me tiraba», lembraría DoCampo moitos anos despois. No neno que unha vez foi prendera o lume dos contos, que lle permitían, coma o pai, narrar con solvencia o máis prodixioso e fantástico, fose un viaxeiro que unha noite atopa o seu xemelgo case idéntico, fose a maldición dunha vella dende o alén.
A oralidade alicerzaba as historias de DoCampo: lelas asemellábase a escoitalo, coma se aquelas palabras retiveran dalgún xeito a sonoridade do seu timbre inconfundible, ao que tanto partido lle tirou non só como narrador de viva voz, senón tamén como actor ou nas súas abondosas colaboracións na radio. Latexaba nos seus contos a franqueza e naturalidade da narración pura, esa que o poñía no ronsel sobre todo de Fole, pero que tamén lle permitía dialogar coa literatura universal, coas obras de Poe e Italo Calvino. Igual ca eles, DoCampo sabía que a necesidade de compartir historias -Falar e escoitar titúlase un libro seu de ensaios- era universal a todas as culturas e que o importante era esa paixón, colectiva e íntima á vez.
Vida e literatura
O exemplo paterno fixo indisoluble a ligazón entre vida e literatura, pero o traxectoria como escritor de DoCampo non se entende sen outros dous compromisos tamén indisociables da súa obra: que escribir para a mocidade non implicaba renunciar á calidade, e que debía facelo na lingua de seu, o galego. O idioma e a tradición oral eran ese humus do que se nutrían os seus libros, mais o escritor non se limitaba a unha réplica estática do popular, senón que soubo actualizalo, consciente de que cada xeración conta historias e arquetipos de raíz inmemorial, pero que o propio acto de contar trae ao presente o que durmía no pasado. Nesa visión aberta e fluída da tradición o galego era o medio de expresión natural, o vehículo idóneo para transitar, ida por volta, do local ao universal. O Premio Nacional de Literatura Infantil e Xuvenil acadado en 1995 por Cando petan na porta pola noite confirmaba a súa excelencia, infundía azos e orgullo na república das letras e sementaba os regos nos que floreceu, vizosa, a boa saúde da creación para a infancia e a mocidade en galego.
Esas tres patas do pote -lingua, literatura, ensino- viviunas DoCampo na necesaria soidade do creador, pero tamén na súa dimensión social, o que fala da forza do seu compromiso. Traballou a renovación pedagóxica dende Nova Escola Galega, a dignificación da literatura infantil dende Gálix, a defensa do idioma dende ProLingua. Daba cursos e conferencias e gozaba do encontro dos lectores, fose en visitas escolares ou en sinaturas como a da libraría do seu barrio coruñés que celebrou a saída de Cando petan na porta pola noite na Biblioteca 120 de La Voz. Onte, cando se coñeceu o seu pasamento, persoas e institucións ás que tratou lamentaban a súa perda literaria pero tamén humana, testemuño da cordialidade recibida: «Sen dúbida, o acto máis sublime de amor que eu coñezo é contar unha historia», dicía el. E isto si que non era inverosímil.
A última casa que fixo meu bisavó
RELATO PUBLICADO EN LA VOZ 9/8/2000
DIXÉRANME que aquela fora a última casa que fixera meu bisavó e fun vela. Debía levar moitos anos abandonada e as silvas estaban a se facer con ela. A muller que ma mostrou díxome que xa non a acordaba habitada, pero coñecía por súa nai a historia dos últimos habitantes e o que sucedera naquela casa. Mandara construíla un tal don Marcelo de Abelairas, home moi rico que tiña outras dúas ou tres casas cos seus lugares a maiores da súa nativa.
A súa muller, dona Lucía, era dunha beleza que nunca se dera visto tal. Un dos criados, do seu nome Andrés e que andaría polos dezaoito, non deu resistido tanta fermosura. Sabedora a muller do sentimento do mociño chamaba por el unha e outra vez sen máis motivo que o de velo dobremente rendido: por criado e por namorado.
Mais cando se decatou de que a súa filla Áurea, que andaba polos quince, estaba presa de amores polo criadiño, mandou chamar ao rapaz ao seu cuarto. ¡Canto valor non lle faría falla xuntar no peito a Andrés para confesarlle o seu amor á señora! Pero fíxoo. Ela escoitouno e compraceuse nas súas caricias. Aló cando estaba para amencer, mentres o corazón de Andrés rebentaba de amor e de gozo, dona Lucía faloulle así: «Se verdadeiramente me amases, morrerías de amor».
O rapaz debruzouse feliz na almofada e morreu. Dona Lucía foi ao cuarto onde durmía a súa filla e contoulle o sucedido. A rapaza debruzouse dorida na almofada e morreu. Dona Lucía, ao contemplar aquilo, debruzouse desesperada na almofada e non foi quen de morrer.