«Foi no aeroporto onde percibín que algo era diferente... Coma se o mundo estivera ao revés»
11 dic 2016 . Actualizado a las 22:19 h.Hai uns anos decidín percorrer outro país facendo teatro. Para que non se me mesturaran os camiños nas fronteiras antes de percorrelo enteiro, escollín un que fose unha illa (ou dúas) e, como daquela aínda non contaba co título de patrón que agora teño, e do que non perdo ocasión de me gabar, monteime nun avión e cheguei alí nun salto; case antes da hora á que saíra, pois cando desembarquei, polos seus reloxos non pasara o mesmo tempo que polo meu.
Foi no aeroporto mesmo cando percibín que algo era diferente. Un garda moi alto fíxome entender que non podería entrar ata que no rexistro de equipaxe me desen o seu permiso, o cal me confirmaría el mesmo ofrecéndome un «choca eses cinco» na palma da súa man, que estaba a uns dous metros sobre terra. Aceptei pasar o trámite e peguei un chimpo para alcanzala pero, ó chegar arriba, golpeei no baleiro ó comprobar que el non ofrecía a mesma palma ca min, senón a contraria. Era coma se o mundo estivera do revés. Coma se no canto de atravesar o detector de metais tivera atravesado un espello. E así pasaba con todo! Tiven que aprender a conducir do revés, a cruzar rúa do revés, a comer comida cociñada do revés (ou polo menos non como é debido)… e ata a falar do revés! O único que non tiñan do revés eran os xardíns. Todos fermosos e dereitos.
Nas clases de conducir ó contrario ensináronme que naquel sitio as ovellas eran as donas dos camiños. Tiñan preferencia absoluta sobre calquera que pretendese atravesar o seu espazo. E se acaso, como me pasou, algunha decidía que o momento no que ti pasabas era o perfecto para a súa sesta máis che valía apagar o motor e pregar que a meiriña tivese un sono lixeiro.
Entendín que naquel lugar tiñan unhas normas moi estritas sobre segundo que asuntos, e en concreto os asuntos animais. Fixéronme saber, por exemplo, que naquela illa tódolos cisnes pertencían á raíña. Pareceume cousa curiosa e preguntei de contado se eu non podería posuír un cisne. O meu interlocutor miroume moi serio, coma sen entender que parte do seu enunciado eu non comprendera, e repetiu no seu dialecto do revés desculpando a miña torpeza: «Neeuq eht ot gnoleb snaws eht». Ou sexa, «os cisnes pertencen á raíña».
Estranxeira e nativos
Eu, como boa estranxeira que pretende iluminar co seu saber os cuestionables costumes nativos, insistín en que pasaría se decidise introducir un cisne e mantelo pola miña conta. El, temo que con máis paciencia ca empatía, reflexionou un par de segundos e só exclamou coa súa distintiva flema: «Uoy llik dluohs ew». O que vén sendo: «Teriamos que matarte».
Unha vez aprendín a conducir e a non preguntar parvadas, empecei a miña volta por aquelas terras. Subín primeiro á zona máis alta, onde vivían os señores do petróleo, as escolas tiñan campos de golf e as ruínas estaban moi ben ordenadas. Os acantilados eran altos e o mar chuspía nas rochas. Todo era pedra e verde. Podería acostumarme a aquel sitio se non fose porque nada máis levar alí cinco minutos empecei a sentir tal frío nas orellas que os pensamentos se me transformaron en folerpas.
Corrín na procura dun remedio e tropecei cun gorro rosa rechamante. Non era intención miña ir de maneira pintoresca pola illa pero convenceume unha señora que da nada asomou a asegurarme que me quedaba «ole chico». Iso creo. Co meu novo indumento continuei coñecendo lugares. Fun á illa dos rubios ós que non se lles entende. Non contarei nada, xa que nada entendín. Ás campiñas dos cabalos vestidos... Dunha vez cheguei a unha escola tan vella, na que o chan estaba tan gastado polo centro que tiñamos que apoiarnos nos laterais coas mans nas paredes para avanzar polo corredor. Alí, despois de actuar para os rapaces, un preguntoume de onde viña e, ó dicir Galicia, alguén berrou dende o fondo cun inconfundible acento do revés: «Eu de Noia!». Acordei aquela a historia que me contara meu pai de cando andaba polos Grandes Lagos en Canadá e, despois de quilómetros de ribeiras desertas, na única cabana habitada que atoparon, apareceu unha muller que, ó oílos falar, berrou, con acento do revés canadense supoño: «O meu home é de Noia!». Pareceume curioso xa daquela ese gusto dos de Noia por lugares recónditos. E aínda mo parece.
«Entendín que naquel lugar tiñan unhas normas moi estritas sobre segundo que asuntos»
«Unha vez aprendín a conducir e a non preguntar parvadas, empecei a miña volta por aquelas terras»
QUEN É
Marta Lado Insua. Marta Lado é fisterrá. Hai anos, ten feito monólogos e humor. Agora é actriz. Ela é Olalla, a protagonista da película «Sicixia», do director Ignacio Vilar, rodada e baseada na Costa da Morte. Polo seu papel recibiu en outubro, no 21.º Festival CineEspaña de Toulouse, o premio á Mellor Actriz. Dixo daquela en Radio Voz Bergantiños que o seu soño principal sempre fora traballar e poder vivir desta profesión. Dado que naceu na Costa da Morte, viviuna dende dentro, mais tamén dende fóra, como amosa neste texto. Para ela, como dicía nunha entrevista, esta comarca é salvaxe, liberdade, natureza, diversión, creatividade, festa... Seu pai é do Pindo, ao igual que os seus avós. Foi alí onde naceu no ano 1981.