Nun tempo, na miña aldea, retrataban o tránsito cara á outra vida. Os da outra costa do Atlántico pensaban no defunto solitario da casa colonial coma un neno sen familia no país e con cartos. Non dixen nada. Non tiña familia e si moitas débedas. Braulio tiña corenta anos. Eles precisaban certificar o pasamento do seu descoñecido e gozaren da suposta herdanza, eu precisaba dos cartos da foto e o fotógrafo dos mortos precisaba axuda para soster a cabeza do home diminuto. A sancristá vestiuno de encaixe. É unha vinganza -pensei-. A sancristá bicoume na fronte. Ao seu paso polo meu lado sentín unha friaxe e un rebulir maino e desconcertante; eu pensei que choraba mais estaba a rir. Foi preto do camposanto cando os vin bicarse. Braulio non chegaba aos beizos e daba pequenos saltos ata que ela prostrou no chan os seus xeonllos. Unha mágoa tan pequeno e tan só -dicían-. Nun intre pasoume un sobresalto, coma se eu estivese a sentir tamén a morte. Sostiven a cabeza ergueita, os ollos pechados e as ganas de esbirrar polos encaixes. Luz. Braulio fixo a foto. Escuro. A sancristá afastouse seguida polo andar retranqueiro do home diminuto. Xa tiñan outra vida. Liberdade.