Cando nos contan como o mouro da lagoa de Carregal se converteu en touro ou como a santa de Moldes se deu volta para non ver tal nin tal ver, facémonos un retrato imaxinario da escena, e podemos ver as ondas batendo contra Sálvora no mesmo intre no que do fondo da lagoa sae un touro, mouro como a noite, bruando para advertir de que aí vén o temporal. Podemos, se se quere, ver á Nosa Señora de Belén xirar en redondo e incluso dándolle voo ó vestido para non ver como Valverde se asolaga baixo unha chuvia de lume e area.
A imaxinación permítenos ver todo iso que nos contan, pero cando un artista é quen de poñelo sobre un papel, semella que tales historias se fan máis nosas, máis reais incluso, a pesar ou grazas a esa carga onírica con que el as reviste, e os personaxes desas lendas xa teñen dende agora cara e corpo para ser recoñecidos e faccións por medio das que expresar quen son. Podemos dicir que acaban de ser retratadas, e así o comprobamos na exposición que Manel Segade fai no bar Locus Amoenus da Pobra.
Nestes retratos xurde ese mouro enmeigado de Valverde ou a Orca vella como seres tan nosos que apetece saudalos e que nos conten, sen intermediarios, como era de intenso o amor que o condenou ás profundidades de Carregal, ou como era a noite de tal desastre, a pesar de que aquí tamén está retratado o grito do fondo da lagoa como un inmenso clamor.
Entre os retratos tamén aparece a lenda do home lobo, cargado dun azul intenso, quizabes o azul nocturno dun luar nas montañas luguesas, que el soe visitar desde neno, engaiolado da paixón paterna polo Courel.
E como un retrato é tal cando o retratista é quen de amosar nunha soa imaxe a esencia do retratado, aí pon el, en versións complementarias, nunha foto de grupo, a tradición celta do Samain co culto ó deus exipcio Atis e o noso Día de Todos os Santos e Fieis Defuntos, xuntando nunha soa imaxe o tempo que para uns era a partir do que o mundo durme, inverna, retírase ó descanso e perde a noción de seu agardando á chegada do tempo dominado polo sol, coa veneración ó deus con cornos de touro que representa a forza da natureza e que os exipcios festexaban ó final do outono, como unha invocación á vida que semella fuxir da terra, xuntos coa tradición cristiá e coa promesa dun tempo máis feliz tras esta época de morte, frío e esterilidade.
Gustáronme estes retratos porque tamén me gusta o debuxo ben perfilado, como me gusta que se lembren as lendas modernas, esas historias recargadas de fantasía para narrar cousas de hai poucos anos, e que algunha vez saíron nas murgas do Carnaval, primeiro paso para convertelas en inmortais, como a dese enorme porco do que eran vintecinco para aguantar del, e a pesar de todo, co coitelo cravado ergueuse do banco e botou a correr, e foi nadando ata o medio da ría. Logo o touciño non podía comerse, por salitroso -que non salgado-, pero amosouse para que a xente vise que tal pode criarse nunha casa aínda que non se poida aproveitar.
Mais como Manel é coruñés de nacemento, non pode esquecerse da Torre de Hércules, o grande mito que lle fixo a don Celso García de la Riega contestar a Murguía cunha tese na que contra o celtismo do Patriarca el opoñía o helenismo de lendas como as da fundación de Tui polo fillo de Tideo, a de Pontevedra por Teucro e a da Coruña por Hércules.
E finalmente, a fantasía do estudio anatómico do orco, algo que ninguén pode asegurar máis que por referencias alleas ata que Manel Segade é quen de radiografar sobre papel o esqueleto de tan mítica criatura, pois onde a ciencia non pode ha de poder o mito.